ความยิ่งใหญ่ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

มหาสาวกสันนิบาต การประชุมใหญ่ของพระสาวก (มหาสันนิบาต)(ตอนจบ)

วันที่ 27 มีค. พ.ศ.2547

.....ครั้งหนึ่งขณะเสด็จออกบิณฑบาตในกรุงราชคฤห์ ได้ทอดพระเนตรเห็นบุตรเศรษฐีชื่อ สิงคาลกะ นุ่งห่มผ้าเปียกชุ่มน้ำ มีผมเปียก ยกมือนมัสการทิศทั้งหลายอยู่ (ทิศใหญ่ ๔ ทิศ และทิศเบื้องบน เบื้องล่าง รวมเป็น ๖ ทิศ) พระพุทธเจ้าตรัสถามถึงสาเหตุของการไหว้ทิศ ชายหนุ่มทูลชี้แจงว่า ทำตาคำสั่งของบิดาที่ให้ไว้ก่อนตาย พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า การไหว้ทิศในศาสนาของพระองค์ไม่ไหว้อย่างนี้

.....พระบรมศาสดาจึงทรงแสดงการไหว้ทิศทั้ง ๖ ให้ชายหนุ่มทราบดังนี้

.....ทิศตะวันออก (ทิศบูรพา) อยู่ข้างหน้า ได้แก่มารดา บิดา
.....ทิศตะวันตก (ทิศปัจฉิม) อยู่ด้านหลัง ได้แก่บุตร ภรรยา
.....ทิศเบื้องล่าง ได้แก่บ่าวไพร่
.....ทิศใต้ (ทิศทักษิณ) อยู่ขวามือ ได้แก่ ครูอาจารย์
.....ทิศเหนือ (ทิศอุดร) อยู่ซ้ายมือ ได้แก่ มิตร อำมาตย์
.....ทิศเบื้องบน ได้แก่สมณพราหมณ์

......คนที่จะทำการไหว้ทิศทั้ง ๖ ให้ได้รับผลดี ต้องเว้นจากการงานที่เศร้าหมอง ๔ อย่าง จากอคติ ๔ อย่าง เว้นจากทางที่ทำให้เกิดความเสื่อม ๖ อย่างเสียก่อนแล้วจึงควรทำการไหว้

.....การงานเศร้าหมอง ๔ อย่าง (หรือกรรมกิเลส ๔) ได้แก่ การล้างผลาญชีวิต การขโมย การประพฤติผิดทางกาม การพูดปด

.....อคติ ๔ อย่าง คือ ลำเอียงเพราะรัก เพราะชัง เพราะโง่เขลาหลงใหลงมงายเพราะกลัว

.....อบายมุข ๖ อย่าง คือ ดื่มสุรา เที่ยวกลางคืน เพลินดูการละเล่น การพนัน คบมิตรชั่ว เกียจคร้าน

.....เมื่อเว้นสิ่งต่างๆ ดังกล่าวแล้ว ย่อมได้รับความสวัสดี ต่อจากนั้นจึงไหว้ทิศ

ทิศเบื้องหน้า คือ มารดา บิดา บุตรควรบำรุง ๕ ประการ คือ

๑. เลี้ยงดูท่านเป็นอย่างดี
๒. ทำกิจการงานของท่าน
๓. ดำรงวงศ์สกุล
๔. ทำตนสมควรรับมรดก
๕. เมื่อท่านตายแล้ว ทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้

.....บิดา มารดา เมื่อมีบุตรที่ดีอย่างนี้ ควรอนุเคราะห์บุตร ๕ อย่าง คือ

๑. ห้ามปรามจากความชั่ว
๒. สนับสนุนให้ทำความดี
๓. ขวนขวายให้ลูกได้รับการศึกษา
๔. หาคู่ครองที่ดีให้
๕. มอบสมบัติให้ในเวลาสมควร

ทิศเบื้องขวา คือ ครูอาจารย์ ศิษย์ควรปฏิบัติด้วย ๕ ประการ คือ

๑. อ่อนน้อม ลุกขึ้นรับ
๒. รับใช้
๓. เชื่อฟัง
๔. ปรนนิบัติ
๕. เรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ

.....ครูอาจารย์ เมื่อได้รับการปฏิบัติด้วยดีจากศิษย์แล้ว ควรอนุเคราะห์ศิษย์ ๕ อย่าง

๑. แนะนำด้วยดี
๒. ให้เรียนสิ่งดี
๓. ไม่ปิดบังอำพรางวิชา
๔. ยกย่องในหมู่เพื่อน
๕. ทำความปกป้องในทิศทั้งหลาย

ทิศเบื้องหลัง คือ ภรรยา สามีควรปฏิบัติด้วย ๕ ประการ คือ

๑. ให้การยกย่องนับถือ
๒. ไม่ดูหมิ่น
๓. ไม่ประพฤตินอกใจ
๔. ให้เป็นใหญ่ในบ้าน
๕. ให้เครื่องแต่งตัว

.....ภรรยาควรปฏิบัติต่อสามี ๕ อย่าง คือ

๑. จัดงานบ้านดี
๒. สงเคราะห์บริวารดี
๓. ไม่ประพฤตินอกใจ
๔. เก็บทรัพย์ที่สามีให้ดี
๕. ขยันขันแข็ง

ทิศเบื้องซ้าย คือ มิตร สหาย ที่กุลบุตรควรปฏิบัติด้วย มี ๕ ประการ

๑. การให้
๒. การพูดจาเป็นที่รัก
๓. การช่วยทำธุระให้
๔. วางตนเสมอต้นเสมอปลาย
๕. การซื่อตรงจริงใจ

.....มิตร สหาย ควรปฏิบัติตอบ ๕ อย่าง

๑. รักษามิตรถ้าเขาเกิดประมาท
๒. รักษาสมบัติของเขาด้วย
๓. เป็นที่พึ่งได้เมื่อมีภัย
๔. ยามีอันตรายไม่ละทิ้งกัน
๕. นับถือตลอดจนวงศาคณาญาติของมิตร

ทิศเบื้องล่าง คือบ่าวและลูกจ้าง นายควรอนุเคราะห์ ๕ ประการ คือ

๑. ให้งานพอเหมาะแก่กำลัง
๒. ให้อาหารและค่าจ้าง
๓. ให้การรักษาพยาบาลเวลาเจ็บไข้
๔. ให้อาหารรสแปลก
๕. ให้พักตามเวลาสมควร

.....บ่าวและลูกจ้างควรภักดีรับใช้ ๕ ประการ คือ

๑. ทำงานก่อนเวลา
๒. เลิกหลังเวลา
๓. ไม่ลักขโมย
๔. ตั้งใจทำงานดี
๕. นำคุณของนายไปชม

ทิศเบื้องบน คือ สมณพราหมณ์ กุลบุตรควรบำรุง ๕ ประการ คือ

๑. ปฏิบัติต่อท่านด้วยจิตเมตตา
๒. พูดอะไรต่อท่านด้วยจิตเมตตา
๓. คิดต่อท่านด้วยจิตเมตตา
๔. เต็มใจต้อนรับเข้าบ้าน
๕. บริจาคสิ่งของให้อย่างพอเพียง

.....สมณพราหมณ์ ควรอนุเคราะห์ด้วย ๖ ประการ คือ

๑. ห้ามจากบาป
๒. ให้ตั้งอยู่ให้กุศล
๓. อนุเคราะห์ด้วยน้ำใจอันงาม
๔. ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
๕. อธิบายสิ่งที่เคยฟังให้แจ่มแจ้ง
๖. บอกทางสวรรค์ให้

.....พระบรมศาสดาแสดงพระธรรมเทศนาเรื่องทิศทั้ง ๖ จบแล้ว ตรัสว่าถ้าใครไหว้ด้วยการปฏิบัติดังนี้อยู่เป็นประจำ ย่อมสามารถสกัดกั้นอันตรายอันจะมีมากจากทิศเหล่านั้น

.....สิงคาลกมานพฟังแล้วเลื่อมใสศรัทธา กล่าวคำสรรเสริญแล้ว แสดงตนเป็นอุบาสกขอถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นสรณะตลอดชีวิต นับแต่นั้นมา