คำพ่อ คำเเม่
ตอน ความทะเยอทะยาน
ลูกรัก ...
ต้นไม้ที่เกิดบนภูเขาถึงจะมีขนาดเล็กและเตี้ยแคระอย่างไร ก็ยังสูงกว่าต้นไม้ใหญ่ๆ ที่ขึ้นอยู่เชิงเขา ถึงอย่างนั้นก็ตาม ต้นไม้ใหญ่เชิงเขา นั้นอาจมีคุณค่ามากกว่าต้นไม้บนเขาก็ได้ ที่ยกเรื่องต้นไม้ขึ้นมาพูดก็เพื่อให้ข้อสังเกต แก่ลูกว่า
อันความทะเยอทะยานคิดทำตัวให้สูงเด่นเทียมเท่าผู้ที่เขามียศศักดิ์ มีความมั่งคั่งมั่นคงมาโดยชาติตระกูลหรือบรรพบุรุษนั้น เป็นเหตุให้เกิดความทุกข์ความเสียใจได้ในเมื่อไม่สมหวัง ลูกไม่ควรคิดทะเยอทะยานอย่างนั้น เพราะความคิดเห่อเหิมทะเยอทะยานใฝ่สูงจนเกินตัว ทำให้คนเราลืมตัว กล้าทำชั่วทำผิด และได้รับทุกข์โทษมานักต่อนักแล้ว
แต่การที่คนเรามีความมุมานะสร้างฐานะสร้างเนื้อสร้างตัวให้มีฐานะมั่นคง ให้มีความดีงามและมีคุณค่ามากกว่าคนอื่น คือทำตัวให้เหมือนต้นไม้ใหญ่เชิงเขานั้นย่อมเป็นการชอบ ไม่มีข้อเสียหายหรือข้อน่าตำหนิประการใดเลย
ลูกควรทำตัวอย่างนี้ดีกว่าจะไปทะเยอทะยานในสิ่งที่เป็นไปได้ยาก มีต้นไม้เชิงเขาไม่กี่ต้นหรอกลูกที่ถูกเคลื่อนย้ายไปปลูกบนยอดเขาแล้วเบ่งบาน รัศมีอยู่ได้ ต้นไม้ธรรมดาๆ เอากันแค่โตให้เต็มที่อยู่เชิงเขานั่นแหละเป็นดีที่สุด ที่แย่ที่สุดก็คือต้นไม้ที่เกิดอยู่พื้นราบซึ่งก็เตี้ยอยู่แล้วแต่ไม่ยอมเจริญเติบโตแตกกิ่งก้านสาขาออกดอกออกผลอีก ก็มีแต่จะถูกเหยียบถูกย่ำร่ำไปแหละลูก
พระมหาโพธิวงศาจารย์
(ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)
