อานุภาพของสมาธิ
ฝึกสมาธิแล้วได้ประโยชน์อะไรบ้าง
ประโยชน์ของการฝึกสมาธิมีมากเกินจะบรรยายให้จบสิ้นได้ แต่จะขอยกขึ้นชี้แจงพอเป็นแนวทางไว้บ้างเท่านั้น คือ
ประโยชน์ประการแรก ทำให้เกิดความสุขทันตาเห็น
ทุกลมหายใจเข้าออกของชาวโลก ต่างพะวงอยู่แต่เรื่องนอกกายเป็นส่วนมาก เช่น ห่วงบุตรบ้าง ห่วงภรรยาบ้าง ห่วงงานบ้าง ฯลฯ ถ้าห่วงสิ่งไรก็ต้องเอาธุระต่อสิ่งนั้น ภาษาพระเรียกการเอาธุระต่อสิ่งภายนอกว่า แบก เริ่มแรกก็แบกตนเองก่อน ต่อมาก็แบกภรรยา แบกลูกแบกหลาน แบกทรัพย์สมบัติ แบกบ้าน แบกประเทศ ไม่ช้าก็แบกโลกทั้งโลกโดยไม่รู้ตัว ครั้นแบกมากเข้าก็เหนื่อย ร้องหาคนอื่นมาช่วยแบกบ้าง ปากก็ร้องว่า หนัก ๆ ๆ แต่พระสอนให้วางลงเสียบ้างก็ไม่ยอมเชื่อ ยังขึ้นดื้อรั้นแบกต่อไปอีก บางคนต้องแบกลูกถึง 8 คน ปากร้อง แย่ ๆ ๆประกาศหาผู้ใจบุญมาช่วยอุปการะบุตรทางหนังสือพิมพ์ ร้องไปร้องมายังหาผู้อุปการะไม่ทันจะได้ ก็ได้ลูกมาแบกเพิ่มใหม่อีก กรรม!
ถ้าเขาเหล่านั้นรู้จักน้อมใจไปตั้งไว้ที่ศูนย์กลางกายเสมอ ๆ ใจเขาก็จะหยุดห่วง ธุระต่าง ๆ ที่ทนแบกทนหามาสุมตนเองไว้โดยไม่จำเป็นก็จะร่วงหล่นไปเอง กาย ใจก็เบาลง ได้รับความสุขขึ้นโดยไม่ต้องลงทุนลงแรง เหล่านี้ล้วนเป็นอานุภาพทันตาเห็นของการฝึกสมาธิ
ประโยชน์ประการที่สอง ทำให้รู้เห็นสภาพต่างๆ ของโลก และ
ของตนเองตามความเป็นจริง
ความจำกัดทางสรีระบางอย่างเกี่ยวกับนัยน์ตา ทำให้เราเห็นโลกและตัวเราเองจำกัดมาก เช่น ในเวลากลางคืน หรือในความมืด สัตว์หลายชนิด เช่น สุนัข และแมว สามารถเห็นได้ดีกว่าคน หรือในเวลากลางวันเราก็จะเห็นเฉพาะสิ่งที่ห่างพอสมควร ถ้าใกล้เกินไป เช่น ขนคิ้วขนตาของตนเอง หรือไกลเกินไป เช่น ดวงดาวต่าง ๆ เราก็ไม่อาจเห็นได้หรือถ้าเล็กเกินไปเช่นตัวเชื้อโรค หรือใหญ่เกินไปเช่นท้องฟ้า เราก็ไม่สามารถเห็นได้ชัดเจนทุกส่วนด้วยตาเปล่า ถึงอย่างนั้น เราก็ต้องพยายามปรับปรุงความสามารถในการเห็นของเราให้มากยิ่งขึ้น เพราะปัญญาของมนุษย์ย่อมเป็นเงาตามตัวกับการเห็น ยิ่งเห็นมากเท่าไรก็ทำให้เรายิ่งเกิดปัญญามากขึ้นเท่านั้น เหตุนี้ มนุษย์จึงพยายามสร้างอุปกรณ์ที่ช่วยในการเห็นเพิ่มขึ้นมาเรื่อย ๆ เช่น แว่นขยาย ช่วยให้เราฉลาดในเรื่องเชื้อราต่าง ๆ กล้องจุลทัศน์ช่วยให้เราฉลาดในเรื่องแบคทีเรียและเชื้อโรค กล้องดูดาวช่วยให้เราฉลาดในเรื่องดาราศาสตร์ เป็นต้น
ปรากฏว่า แม้มนุษย์จะได้ใช้ความพยายามอย่างยิ่งในการสร้างอุปกรณ์ต่าง ๆ เพื่อช่วยในการเห็นจนเต็มความสามารถแล้ว แต่อุปกรณ์เหล่านั้นก็ยังไม่สามารถช่วยให้มนุษย์เห็นใจตนเองได้เลย มนุษย์ทั่วไปจึงโง่เกี่ยวกับเรื่อง ใจ นรก สวรรค์ นิพพาน และโลก ส่วนผู้ที่ทำความสงบใจได้แล้ว ความขุ่นข้องทั้งหลายที่มีอยู่ในใจย่อมตกตะกอนเหมือนน้ำที่กวนสารส้มแล้ว ใจของเขาย่อมใส และใสจนกระทั่งเกิดความสว่างขึ้นภายในความสว่างนั้นมากกว่าความสว่างของดวงอาทิตย์ยามเที่ยงนับร้อยๆ ดวงรวมกันอีก เมื่อเป็นเช่นนี้ ผู้ฝึกสมาธิจึงสามารถเห็นใจของเขาเองได้ชัดเจน เห็นทั้งนรก สวรรค์ นิพพาน และโลกทั้งโลก ทั้ง ๆ ที่หลับตา เป็นการเห็นด้วยใจ แล้วเขาก็รู้จักสิ่งเหล่านั้นตามความเป็นจริง โดยไม่ต้องให้ใครสอนเลย นี้คือประโยชน์ประการที่สองของการฝึกสมาธิที่ว่าทำให้รู้เห็นสภาพต่าง ๆ ของโลกและของตนเองตามความจริง
ประโยชน์ประการที่สาม ทำให้มีความสามารถในการทำงานเหนือ
ผู้อื่นเป็นพิเศษ
สิ่งที่นักทำงานทั้งหลายปรารถนาอย่างยิ่งก็คือ
1. ทำงานได้โดยไม่รู้สึกเหน็ดเหนื่อยหรือเบื่อหน่าย
2. ทำงานได้รอบคอบ เกิดประโยชน์ และมีผลเสียหายน้อย
3. คาดการณ์ล่วงหน้าได้แม่นยำ
ถ้านักทำงานคนใดมีคุณสมบัติทั้งสามประการนี้แล้วสามารถทํางานได้ดีกว่าคนอื่น ๆ อย่างแน่นอน
หลังจากตั้งใจฝึกสมาธิไปเรื่อย ๆ ไม่ทอดทิ้งแล้ว ถึงระยะหนึ่งใจของผู้นั้นจะสงบนิ่ง นิสัยก็จะเปลี่ยนไปในทางดีได้เอง ที่เป็นคนมักโกรธก็กลับกลายเป็นยิ้มแย้ม คนชอบตระหนี่เอาเปรียบก็กลับโอบอ้อมอารี ที่เป็นคนเจ้ากังวลก็กลับรู้จักตัดใจ ที่สำคัญที่สุด คือ ตัดความลำเอียงได้ กลายเป็นคนรู้จักเลือกแบก เลือกทำ กาย วาจา ใจ จึงเบากว่าผู้อื่น ไม่ต้องไปเสียเวลากับเรื่องไร้สาระให้เหนื่อยเกินเหตุทำงานน้อยก็กลับได้ผลมาก และความไม่ลำเอียงที่ฝึกได้นี่เอง ทำให้สามารถตัดสินใจและคาดการณ์ล่วงหน้าได้อย่างแม่นยำ เกิดความสามารถพิเศษในการทำงานอย่างน่าอัศจรรย์
ประโยชน์ประการที่สี่ มีภพอันวิเศษเป็นที่อยู่
ภพหรือโลกที่มนุษย์อาศัยอยู่นี้ทางศาสนาเรียกว่า กามภพ คือ โลกที่เป็นที่อาศัยของผู้ที่ยังบริโภคกามอยู่ ที่ได้ชื่อเช่นนี้เพราะสัตว์ทุกชนิดที่อาศัยในโลก ส่วนมากยังหลงยินดีอยู่แต่ในเรื่องผัว ๆ เมียๆ ห่วงเรื่องการเสพย์กามเป็นกำลัง ทำให้ได้รับความทุกข์มากโดยใช่เหตุ แต่สัตว์โลกก็ยังหลงยินดีในความสุขเล็ก ๆ น้อย ๆ เพราะหลงเข้าใจว่าเป็นความสุขที่สุดที่เขาควรจะได้รับแล้ว ดังนั้น ถ้ามีผู้ใดตักเตือนให้ละกามจึงไม่ค่อยจะยอมรับฟัง บางรายถึงกับขัดเคืองเมื่อถูกเตือนก็มี อุปมาเหมือนตัวหนอนที่อยู่ในส้วม ฉะนั้น
มีเรื่องเล่าว่า เทวดาตนหนึ่งสงสารหนอนที่อาศัยกินอุจจาระอยู่ในสวน จึงชักชวนให้หนอนนั้น ทำความดีเพื่อจะได้ไปเป็นเทวดาด้วยกัน เพราะเป็นเทวดามีความสุขมากกว่า ปรารถนาสิ่งใดเพียงแต่นึกก็จะได้ตามต้องการ นึกถึงเสื้อผ้าก็ได้เสื้อผ้าทิพย์นึกถึงอาหารก็ได้อาหารทิพย์สมใจ ฯลฯ ฝ่าย นอนเมื่อได้ยินดังนั้น จึงหัวเราะเยาะเทวดา แล้วตอบว่า ถ้าอย่างนั้นตัวเขาก็ขอเป็นหนอนต่อไปตามเดิมดีกว่า เพราะพวกหนอนนั้นไม่ต้องเสียเวลานึก อุจจาระก็ไหลเข้าปากเองใด้
ผู้ที่ฝึกสมาธิ ถึงแม้ยังต้องทำมาหาเลี้ยงชีพ ยังมีครอบครัว แต่ก็ยังมีเวลาปลดโลกออกจากบ่าได้ชั่วคราว ดังนั้น ถึงแม้จะอยู่ในโลกนี้ แต่ก็เหมือนกับอยู่คนละโลก เพราะเป็นโลกที่ได้รับการพักผ่อนบ้างแล้วครั้นเมื่อยามสิ้นชีวิตก็ละโลกไปอย่างสะดวกสบายไม่อาลัยยินดีในโลกมนุษย์อันเต็มไปด้วยภาระนี้ สามารถเลือกภพที่วิเศษกว่าที่เรียกว่าสวรรค์บ้าง พรหมบ้าง ฯลฯ เพื่อการพักผ่อน ภพเหล่านี้จะดีกว่าอย่างไรนั้นเมื่ออดทนฝึกสมาธิต่อไปย่อมทราบได้ด้วยตนเอง
ประโยชน์ประการที่ห้า สามารถเข้าถึงนิโรธสมาบัติได้
การเข้านิโรธสมาบัติก็คือการเข้านิพพานทั้งที่ยังมีชีวิต นิพพาน ชนิดนี้เรียกว่า นิพพานเป็น หรือที่เรียกว่า สอุปาทิเสสนิพพาน ซึ่งก็อยู่ใน กายมนุษย์ที่ยังเป็นๆ นี้ แต่ที่เรายังไม่สามารถเข้าไปหาความสุขในนิพพานเป็นขณะนี้ได้ ก็เพราะยังไม่ฝึกสมาธิให้ใจหยุดนิ่งเสียก่อนนั่นเอง
ประโยชน์ที่ได้รับจากการฝึกสมาธินั้น มีมากเกินกว่าที่จะบรรยายได้หมด จึงหยิบยกขึ้นมากล่าวเพียงเลา ๆ เท่านั้น แต่ก็พอจะเห็นได้ว่าการฝึกสมาธินั้น เป็นประโยชน์แก่ผู้ปฏิบัติทั้งด้านการงานในชีวิตประจำวัน รวมทั้งชีวิตในภพเบื้องหน้าด้วย และที่สำคัญที่สุดคือ ปราศจากโทษใด ๆ ทั้งสิ้น
