โยนิโสมนสิการ คือ การทำไว้ในใจโดยแยบคาย
แต่ถ้าว่าโดยเนื้อหา ก็คือ ให้คิดเป็น รู้จักคิด นั่นคือ คิดแล้วทำให้ใจสูงขึ้น
ถ้าคิดแล้วใจตกต่ำแสดงว่าคิดไม่เป็น
ในชีวิตการสร้างบารมี ถ้าใจกำลังขุ่นมัว ต้องหยุดสิ่งนั้นๆ ไว้ก่อน แล้วเริ่มสอนตัวเอง
ไม่ได้คิดตามใจตัวเอง แต่ให้เริ่มทบทวนพิจารณาตัวเอง
ถ้าหากเรากำลังคิดทบทวนสาเหตุ แต่ยิ่งคิดยิ่งตกใจ ยิ่งคิดยิ่งอึดอัด ยิ่งแย่
คิดวกไปวนมา แสดวงว่าคิดไม่เป็น สิ่งที่คิดนี้ไม่ใช่โยนิโสมนสิการ
แต่เป็นอโยนิโสมนสิการ คือ ไม่รู้จักพิจารณาโดยแยบคาย ให้เปลี่ยนวิธีการคิดใหม่
เปลี่ยนมุมมองใหม่ อย่ามองในมุมที่เอาใจกิเลสตัวเอง แต่ให้มองย้อนตัวเอง
เราบกพร่องตรงไหน จะปรับปรุงอย่างไร
