อุปสํหรณโต ระลึกโดยนำมาเปรียบเทียบ

วันที่ 28 กค. พ.ศ.2558

 

 อุปสํหรณโต ระลึกโดยนำมาเปรียบเทียบ

            อุปสํหรณโต คือ นึกโดยเปรียบเทียบตนกับคนอื่นๆ ที่ได้ตายไปแล้ว ในข้อนี้ มีอธิบายว่า นักปฏิบัติพึงระลึกถึงความตายโดยเปรียบเทียบด้วยอาการ 7 คือ

1.ยสมหตฺตโต ระลึกโดยความมียศใหญ่

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า อันความตายนี้ได้ตกต้องผองท่านผู้มียศใหญ่ คือ ผู้มีบริวารมาก มีทรัพย์และพาหนะพร้อมพรั่ง แม้กระทั่งพระเจ้ามหาสมมต พระเจ้ามันธาตุ พระเจ้ามหาสุทัสสนะ และพระเจ้าทัฬหเนมิ มาแล้วไม่อาจหลีกหนีไปได้ แล้วทำไมความตายจะไม่มาถึงตัวเราเล่า ท่านผู้มียศใหญ่ทั้งหลาย แม้เป็นท้าวพญาผู้ประเสริฐเช่นพระเจ้ามหาสมมต ท่านยังประสบอำนาจมฤตยู กล่าวอะไรในคนทั้งหลายเช่นเราเล่า

 

2.ปุญฺญมหตฺตโต ระลึกโดยความมีบุญมาก

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า เศรษฐีเหล่านี้คือ โชติยะ ชฏิละ อุคคะ เมณฑกะ ปุณณกะ และคนอื่นๆ ที่ปรากฏว่า เป็นผู้มีบุญมากในโลก ยังถึงซึ่งความตายจนหมดสิ้น กล่าวอะไรกับคนทั้งหลาย เช่นเราเล่า

 

3.ถามมหตฺตโต ระลึกโดยความมีเรี่ยวแรงมาก

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า พระวาสุเทพ พระพลเทพ พระภีมเสน พระยุทธิฏฐิละ แม้หนุระ นักมวยปล้ำใหญ่ก็ตกไปสู่อำนาจของความตายทั้งสิ้น แม้แต่บุคคลเหล่านั้นผู้เลื่องชื่อในโลกว่า เป็นคนมีกำลังเรี่ยวแรงอย่างนี้ ก็ยังถึงซึ่งความตายกล่าวจะอะไรในคนทั้งหลายเช่นเราเล่า

 

4.อิทฺธิมหตฺตโต ระลึกโดยความมีฤทธิ์มาก

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า พระมหาโมคคัลลานะ พระอัครสาวกที่ 2 ผู้ได้ชื่อว่ามีฤทธิ์ ประเสริฐสุดแห่งผู้มีฤทธิ์ทั้งหลาย สามารถทำเวชยันต์ประสาทของพระอินทร์ ให้ไหวได้ ด้วยอวัยวะเพียงนิ้วหัวแม่เท้า แม้พระอัครสาวกที่ 2 นั้นก็ยังตกเข้าสู่ปากของมฤตยูอันน่าสะพึงกลัวไปพร้อมกับฤทธิ์ทั้งหลายของท่าน ดั่งกวางเข้าสู่ปากราชสีห์ กล่าวอะไรในคนทั้งหลายเช่นเราเล่า

 

5.ปญฺญามหตฺตโต ระลึกโดยความมีปัญญามาก

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า ยกเว้นพระโลกนาถเจ้าแล้ว สัตว์ทั้งหลายอื่นใดที่มีอยู่ สัตว์เหล่านั้นเมื่อว่าโดยปัญญาแล้วย่อมมีค่าไม่ถึงเสี้ยวที่ 16 แห่งพระสารีบุตร พระอัครสาวกที่ 1 แม้ผู้ได้ชื่อ ว่ามีปัญญามากอย่างนี้ ยังถึงซึ่งอำนาจของความตาย กล่าวอะไรในคนทั้งหลายเช่นเราเล่า

 

6.ปจฺเจกพุทฺธโต ระลึกโดยความเป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า แม้พุทธบุคคลทั้งหลายเหล่าใด ทำความย่ำยีเสียซึ่งศัตรูคือสรรพกิเลส ด้วยพละคือญาณและวิริยะ7) ของตนๆ จนได้บรรลุปัจเจกสัมโพธิญาณเป็นพระสยัมภู (รู้ได้ด้วยตัวเอง) มีจริยาเยี่ยงนอแรด แม้พุทธบุคคลเหล่านั้น ก็มิได้พ้นความตาย ก็ที่ไหน ตัวเราจักพ้นเล่า

            พระมหาฤษี8) เหล่าใดอาศัยนิมิตนั้นๆ มาพิจารณาสอบสวนไป ได้บรรลุอาสวักขัย ด้วยญาณอันกล้า เป็นพระสยัมภูเปรียบเสมอด้วยนอแรด เพราะเที่ยวไปและพักอยู่ผู้เดียว แม้พระมหาฤษีเหล่านั้น ก็หาล่วงความตายไปได้ไม่ กล่าวอะไรในคนทั้งหลายเช่นเราเล่า

 

7.สมฺมาสมฺพุทฺธโต ระลึกโดยความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

            พึงระลึกอย่างนี้ว่า แม้พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ผู้มีพระรูปวิจิตรไปด้วยลักษณะ มหาบุรุษ 32 มีอนุพยัญชนะ 80 ประการประดับมีพระธรรมสัมฤทธิ์ด้วยพระคุณรัตนะ มีสีลขันธ์ อันบริสุทธิ์ด้วยอาการทั้งปวงเป็นอาทิ ทรงถึงฝั่งแห่งความมียศใหญ่ ความมีบุญมาก ความมีกำลังมาก ความมีฤทธิ์มาก และความมีปัญญามาก หาผู้เสมอมิได้ ทรงเสมอกับผู้ที่ ไม่มีใครเสมอ (คือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าด้วยกันเอง) หาผู้เปรียบมิได้ หาคนเทียบมิได้ เป็นพระอรหันต์ตรัสรู้เองโดยชอบ แม้พระผู้มีพระภาคเจ้านั้นก็ยังทรงดับขันธปรินิพพานไปโดยพลัน ด้วยหยาดฝนมรณะ ดุจกองไฟใหญ่ที่มอดไปด้วยหยาดน้ำฝนฉะนั้น

            ความตายนั้นใดแผ่อำนาจมาถึงองค์พระมหาบุรุษผู้ทรงอานุภาพใหญ่อย่างนี้ได้ โดยไม่กลัวโดยไม่อาย ไฉนเจ้าความตายนี้นั้นซึ่งไร้ความอายปราศจากความกลัว มุ่งแต่จะย่ำยีสัตว์ทุกถ้วนหน้าจักไม่มาครอบงำเอาสัตว์เช่นเราเข้าเล่า

 

            เมื่อนักปฏิบัตินั้น เปรียบเทียบตนกับคนอื่นๆ ผู้ถึงพร้อมด้วยความใหญ่มีความเป็นผู้มียศใหญ่โดยภาวะเป็นต้น คือความมีมรณะเสมอกันอย่างนี้แล้ว ระลึกไปว่า “    ความตายจะต้องมีแก่เราแน่ ดุจมีแก่สัตว์วิเศษทั้งหลายเหล่านั้น” ดังนี้ กัมมัฏฐานก็จะถึงในระดับของอุปจารสมาธิ นักปฏิบัติพึงระลึกถึงความตายโดยเปรียบเทียบ ดังที่กล่าวมานี้

 

------------------------------------------------------------------------

7) ญาณ ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ วิริยะ ได้แก่ สัมมาวายามะ ท่านว่าเมื่อองค์ทั้งสองนี้สำเร็จแล้ว อริยมรรคย่อมเป็นอันสำเร็จพร้อมทั้ง 8 องค์.
8) หมายความว่า พระปัจเจกพุทธะนั้น เกิดนอกพุทธกาล ไม่ได้ฟังธรรมพุทธโอวาทและคำสอนใครอื่นเลยแต่เพราะบารมีญาณแก่กล้าควรจะตรัสรู้ได้ ได้เห็นอะไรก็เก็บเอามาเป็นนิมิต พิจารณาสอบสวนทบทวนไปจนเกิดยถาภูตญาณทัสสนะประหารกิเลสได้.

 สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี


 

 ยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคล Total Execution Time: 0.0010459820429484 Mins