พระธรรมคือแผนที่ชีวิตในสังสารวัฏ
อุปมาที่ง่ายและชัดเจนที่สุดของพระธรรมคือ แผนที่ชีวิตในสังสารวัฏ ผู้ค้นพบแผนที่คนแรก คือ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าศาสดาเอกของโลก
หากเปรียบสังสารวัฏกับประเทศใดประเทศหนึ่งที่มีทั้งเขตอันตรายและแดนศิวิไล โดยเขตอันตรายอยู่ทางทิศใต้ของประเทศ แดนศิวิไลอยู่ทางภาคเหนือ
เขตอันตรายและแดนศิวิไลนั้นเปรียบประดุจจังหวัดต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างกันไป กล่าวคือ ยิ่งลงไปในจังหวัดด้านใต้มากเท่าไรยิ่งอันตรายมากเท่านั้น จะเต็มไปด้วยกับดักระเบิด และการก่อการร้ายสารพัดชนิด จะทำให้ผู้พลัดไปสู่ถิ่นนั้นต้องเสวยทุกข์นานัปการ
ขณะเดียวกันยิ่งขึ้นเหนือมากเท่าไร ก็ยิ่งพบกับจังหวัดที่เป็นแดนศิวิไลมากยิ่งขึ้นเช่นกัน จะได้พบกับสิ่งสวยงามประณีตยิ่ง ๆ ขึ้นไปตามลำดับ ภูมิอากาศก็จะสบายขึ้นไปเรื่อย ๆ จะทำให้ผู้ได้ไปเยือนมีความสุขอย่างพูดไม่ออกบอกไม่ถูกทีเดียว
ยานพาหนะที่จะนำไปสู่แดนศิวิไลคือ กุศลกรรม ได้แก่ การให้ทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา เป็นต้น กุศลกรรมที่ทำนี้จะส่งผลให้ได้บุญและบารมีอันเป็นประดุจเชื้อเพลิงที่ใช้ในการเดินทางสู่ภาคเหนือ ยิ่งสร้าง
กุศลกรรมมากเท่าไร ยิ่งทำให้มีพละกำลังเดินทางขึ้นเหนือได้อย่างเร็วแรงและไปได้สูงมากเท่านั้น
ส่วนอกุศลกรรมทั้งทางกาย วาจา ใจ คือยานพาหนะที่จะนำสู่ทางตอนใต้ ผลของการสร้างอกุศลกรรมคือ บาปอันเป็นประดุจเชื้อเพลิงสำหรับการเดินทาง ยิ่งสร้างอกุศลกรรมมากเท่าไร ยิ่งทำให้การเดินทางลงใต้เร็วแรงและลงได้ลึกมากเช่นกัน
ใครก็ตามที่เดินทางไปชมนกชมไม้ไปเรื่อย ๆ ขึ้นเหนือบ้าง ลงใต้บ้าง ตามอารมณ์ที่ขึ้นลง ๆ ในแต่ละวัน เขาจะต้องวนเวียนอยู่ในประเทศแห่งนี้ตลอดไปไม่มีทางออกนอกประเทศได้ จะได้รับสุขบ้างทุกข์บ้างต่อไปเรื่อย ๆ ไม่มีสิ้นสุด แต่โดยมากแล้วจะเสวยทุกข์เพราะถนนหนทางที่ผ่านไปในแต่ละจังหวัดเต็มไปด้วยหลุมบ่อมากมาย พลาดเมื่อไรเจ็บตัวเมื่อนั้น
และที่สำคัญผู้คนโดยมากในโลกไม่รู้ด้วยซ้ำไปว่า ถนนเส้นไหนไปภาคเหนือและเส้นไหนไปใต้ จึงทำให้พลัดหลงลงใต้กันมาก แม้เส้นทางที่ขึ้นเหนือก็ยังมีจุดเชื่อมต่อให้กลับวกลงใต้ได้โดยไม่รู้เนื้อรู้ตัว หรือแม้ระวังก็ยากหากจะแล่นลิ่วไปเรื่อย ๆ อย่างไม่รู้จุดหมายปลายทาง
ส่วนใครก็ตามต้องการออกนอกประเทศคือสังสารวัฏนี้ จะต้องสร้างกุศลกรรมอย่างยิ่งยวด ทั้งการให้ทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา โดยเฉพาะการเจริญสมาธิภาวนานั้น จะทำให้ได้ยานอันประเสริฐสำหรับบินออกจากประเทศ ยานนี้คือ "ดวงปฐมมรรค" อันเป็นดวงที่เกิดจากการรวมตัวกันของอริยมรรคมีองค์แปด ซึ่งจะเกิดขึ้นจากการเจริญสมาธิภาวนาจนใจหยุดนิ่ง
เมื่อเจริญสมาธิภาวนาจนได้ยานอันประเสริฐแล้ว แต่จะบินออกนอกประเทศได้จะต้องได้กัปตันผู้ควบคุมยานด้วย กัปตันในที่นี้คือพระรัตนตรัยภายใน ได้แก่ พระธรรมกาย เป็นต้น ซึ่งจะได้มาด้วยการเจริญสมาธิภาวนาโดยจดใจนิ่ง ๆ กลางดวงปฐมมรรคนั้น แล้วเข้ากลางของกลางไปเรื่อย ๆ ในที่สุดก็จะได้พบกัปตันคือพระธรรมกายรอคอยอยู่ภายใน กัปตันที่ว่านี้รอคอยเรามาอย่างยาวนานตั้งแต่ปฐมชาติที่
เราเกิดมาในสังสารวัฏนี้
เมื่อพบพระธรรมกายแล้วคราวนี้จะบินไหนต่อไปไหนก็ได้ ในเวลาบินอยู่บนท้องฟ้านั้นมุมมองทั้งหมดของเราจะแตกต่างออกไปอย่างสิ้นเชิง ที่เคยนึก ๆ มาตลอดชีวิตว่าโลกมีแต่มุมมองทางพื้นราบ ก็เข้าใจเสียใหม่ เห็นตามจริงว่า ยังมีมุมมองจากสายตาแบบนกที่งดงามกว่ากันมาก ไปไหนต่อไหนได้อย่างรวดเร็วเป็นอิสระกว่ากันมาก การรุดไปข้างหน้า ข้างหลัง ข้างขวา ข้างซ้าย เหมือนไม่มีขีดจำกัดใด ๆ อยู่เลย ทุกอย่างเป็นไปตามปรารถนาทั้งสิ้น
เมื่ออยู่บนท้องฟ้าเราจะเห็นภูมิประเทศทั้งหมดแจ่มชัด เห็นตามจริงว่าเส้นทางไหนพาไปสู่จังหวัดใดทิศเหนือหรือทิศใต้ จะเห็นชีวิตความเป็นอยู่ของคนในแต่ละจังหวัดได้อย่างชัดเจน จะเห็นว่าภาคเหนืออันเป็นแดนศิวิไลมีกี่จังหวัด ๆ ไหนน่าอยู่ที่สุด และจะเห็นแจ่มชัดว่า แดนใต้คืออบายภูมินั้นมีอะไรบ้าง ชีวิตความเป็นอยู่ในอบายเป็นอย่างไรสัตว์นรกหน้าตาเป็นอย่างไร และจะเห็นว่าทั้งประเทศมีแต่ความวุ่นวายเส้นทางเชื่อมกันวนเวียนเป็นวงกต ผู้คนจำนวนมากหลงงมกันอยู่โดยไม่พบทางออกมาอย่างยาวนานแล้ว
เมื่อชมภูมิประเทศจนพอแล้วและเมื่อเชื้อเพลิงคือบารมีเต็มถังแล้ว หากปรารถนาจะบินออกนอกประเทศคือสังสารวัฏแห่งนี้ไปสู่อายตนนิพพานตามพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระอรหันต์ทั้งหลายในอดีตไปก็ย่อมได้ แต่ถ้าบารมีอันเปรียบประดุจเชื้อเพลิงยังไม่เต็ม ก็จะออกนอกสังสารวัฏได้เพียงชั่วครั้งชั่วคราว จำต้องกลับมาสร้างบารมีให้เต็มเปียมเสียก่อน จึงจะมีกำลังมากพอที่จะไปสูอายตนนิพพานได้อย่างถาวร
หนังสือ GB 101 ความรู้พื้นฐานทางพระพุทธศาสนา
กลุ่มวิชาความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา
