นิทานก่อนนอน

เรื่อง สุชาติบัณฑิต

ในอดีตกาล ในกรุงพาราณสี บิดาของคฤหบดีคนหนึ่ง ได้ตายไป. เพราะบิดาตายไป เขาจึงเพียบพร้อมไปด้วยความเศร้าโศกมีหน้านองไปด้วยน้ำตา นัยน์ตาแดงกร่ำ คร่ำครวญอยู่ เดินเวียนขวาเชิงตะกอน เป็นที่น่าสมเพชยิ่งนัก.
บุตรของเขาชื่อว่า สุชาติ ยังเป็นเด็ก แต่เป็นคนฉลาดเฉียบแหลมสมบูรณ์ด้วยปัญญา คิดหาอุบายเครื่องกำจัดความเศร้าโศกของบิดา วันหนึ่งเขาเห็นโคตัวหนึ่ง นอนตายอยู่นอกเมือง ครุ่นคิดในใจว่า อุบายนี้น่าจะดี แล้วนำเอาหญ้าและน้ำมาวางไว้ข้างหน้าของโคที่ตายแล้วนั้น  พลางยืนกล่าวว่า เอาจงกิน จงกินเสีย จงดื่ม จงดื่มเถิด.
คนผ่านไปผ่านมาเห็นเข้าจึงกล่าวว่า สหายสุชาติ ท่านเป็นบ้าไปแล้วหรือ  เหตุใดท่านจึงน้อมนำหญ้าและน้ำไปให้โคที่ตายแล้ว เขาไม่ได้โต้ตอบอะไร ๆ คนเหล่านั้น จึงพากันไปหาบิดาของเขา กล่าวว่า บุตรของท่านเป็นบ้าไปเสียแล้ว เอาหญ้าและน้ำให้โคที่ตายกิน.
ก็เพราะได้ฟังดังนั้น กุฎุมพีก็คลายความเศร้าโศกที่เกิดขึ้นเพราะปรารภถึงบิดา. เขาถึงความสลดใจว่า ฟังว่า บุตรของเรากลายเป็นคนบ้าไปเสียแล้ว จึงรีบไป เห็นกิริยาของบุตรชาย จึงท้วงว่า นี่แน่ พ่อสุชาติ ปกติเจ้าเป็นผู้ฉลาดเฉียบแหลม สมบูรณ์ด้วยปัญญามิใช่หรือ แต่เหตุไฉนเจ้าจึงเอาหญ้าที่เขียวสดและน้ำ บังคับโคแก่ที่ตายแล้วว่าจงกิน จงกิน อันโคตายแล้ว ย่อมไม่ลุกขึ้นกินหญ้าและน้ำมิใช่หรือ เจ้าเป็นทั้งคนพาล ทั้งเป็นคนทรามปัญญา เหมือนคนอื่นที่มีปัญญาทราม  ฉะนั้น.
สุชาติกุมารได้ฟังดังนั้น เมื่อจะประกาศความประสงค์ของตนเพื่อให้บิดายินยอม จึงกล่าวว่า
โคตัวนี้ ยังมีเท้าทั้ง ๔ ข้าง มีศีรษะ มีตัว พร้อมทั้งหาง นัยน์ตา ก็มีอยู่ตามเดิม ข้าพเจ้าคิดว่า โคตัวนี้ จะพึงลุกขึ้นกินหญ้าสักวันหนึ่ง ส่วน มือ เท้า กาย และศีรษะ ของคุณปู่ ไม่ปรากฏ แต่ท่านบิดามาร้องไห้ถึงกระดูกของปู่ที่บรรจุไว้ในสถูปดิน จะไม่เป็นคนโง่ไปกว่าข้าพเจ้าดอกหรือ
บิดาได้ฟังดังนั้น จึงคิดว่า บุตรของเราเป็นบัณฑิต ได้ทำอย่างนี้เพื่อให้เราเข้าใจ เมื่อจะสรรเสริญบุตรจึงกล่าวว่า พ่อสุชาติเอ๋ย เราได้รู้แล้วว่า สัตว์ทั้งปวงมีความตายเป็นธรรมดา   เจ้าดับความกระวนกระวายทั้งปวงของเรา ผู้เร่าร้อนอยู่ให้หาย เหมือนบุคคลเอาน้ำดับไฟ ที่ราดด้วยน้ำมัน ได้ถอนขึ้นแล้วซึ่งลูกศรคือ ความเศร้าโศก อันเสียบหทัยของบิดา บิดาผู้มีลูกศรอันถอนได้แล้ว เป็นผู้เย็นสงบแล้ว ดูก่อน มาณพ ต่อไปนี้ บิดาจะไม่เศร้าโศก จะไม่ร้องไห้  เพราะฟังคำของเจ้า ชนเหล่าใดที่มีปัญญา มีความอนุเคราะห์ต่อมารดาบิดา ชนเหล่านั้น ย่อมทำอย่างนี้ ย่อมยังมารดาบิดาให้หายจากความเศร้าโศก เหมือนพ่อสุชาติทำให้บิดาหายเศร้าโศก ฉะนั้น.
บิดาฟังคำของบุตรแล้ว เป็นผู้ปราศจากความโศก จึงสนานศีรษะ บริโภคอาหาร ประกอบการงาน ทำกาละแล้วได้เป็นผู้มีสวรรค์เป็นที่ไปในเบื้องหน้า.
จบเรื่องสุชาติบัณฑิต

Cr.ขุนพลไร้เงา
พบกันใหม่โอกาสหน้า
ราตรีสวัสดิ์พระรัตนตรัย