บทพิจารณาสังขาร
บทนี้ใช้พิจารณาสังขารเพื่อให้เห็นความเป็นจริง ไม่ประมาทในชีวิต
(นำ) (หันทะ มะยัง ธัมมะสังเวคะปัจจะเวกขะณะปาฐัง ภะณามะ เส.)
(เชิญเถิด เราทั้งหลาย, จงกล่าวคาถาพิจารณาธรรมสังเวชเถิด.)
(รับ) สัพเพ สังขารา อะนิจจา,
สังขารคือร่างกาย จิตใจ,
และรูปธรรม นามธรรม ทั้งหมด ทั้งสิ้น, มันไม่เที่ยง,
เกิดขึ้นแล้วดับไป มีแล้วหายไป ;
สัพเพ สังขารา ทุกขา,
สังขารคือร่างกาย จิตใจ,
และรูปธรรม นามธรรม ทั้งหมด ทั้งสิ้น,
มันเป็นทุกข์ทนยาก,
เพราะเกิดขึ้นแล้ว แก่ เจ็บ ตายไป ;
สัพเพ ธัมมา อะนัตตา,
สิ่งทั้งหลายทั้งปวง,
ทั้งที่เป็นสังขารและมีใช่สังขาร ทั้งหมด ทั้งสิ้น,
ไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน,
ไม่ควรถือว่าเรา ว่าของเรา ว่าตัว ว่าตนของเรา ;
อะธุวัง ชีวิตัง,
ชีวิตเป็นของไม่ยั่งยืน ;
ธุวัง มะระณัง,
ความตายเป็นของยั่งยืน ;
อะวัสสัง มะยา มะริตัพพัง,
อันเราจะพึงตายแน่แท้ ;
มะระณะปะริโยสานัง เม ชีวิตัง,
ชีวิตของเรามีความตายเป็นที่สุดรอบ ;
ชีวิตัง เม อะนิยะตัง,
ชีวิตของเรา เป็นของไม่เที่ยง ;
มะระณัง เม นิยะตัง,
ความตายของเรา เป็นของเที่ยง ;
อะจิรัง วะตะยัง กาโย,
ร่างกายนี้หนอ ไม่นานนัก ;
ปะฐะวิง อะธิเสสสะติ,
จักนอนทับพื้นดิน ;
ฉุฑโฑ อะเปตะวิญญาโณ,
ถูกทอดทิ้ง ปราศจากวิญญาณ ;
นิรัตถัง วะ กะลิงคะรัง,
ประดุจท่อนไม้และท่อนฟืนที่หาประโยขน์มิได้ ;
อะนิจจา วะตะ สังขารา,
สังขารทิ้งหลายไม่เที่ยงหนอ ;
อุปปาทะวะยะธัมมิโน,
มีความเกิดขึ้นแล้วมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา ;
อุปปัชชิต๎วา นิรุชฌันติ,
ครั้นเกิดขึ้นแล้ว ย่อมดับไป ;
เตสัง วูปะสะโม สุโข,
ความเข้าไปสงบระงับสังขารทิ้งหลายเป็นสุขอย่างยิ่ง ;
สัพเพ สัตตา มะรันติ จะ,
สัตว์ทั้งหลายทิ้งสิ้น ตายอยู่ด้วย ;
มะริงสุ จะ มะริสสะเร,
สัตว์ทิ้งหลาย ตายแล้วด้วย สัตว์ทิ้งหลาย จักตายด้วย ;
ตะเถวาหัง มะริสสามิ,
ตัวเราจักตายอย่างนั้นนั่นเทียว ;
นัตถิ เม เอตถะ สังสะโย.
ความสงสัย ในเรื่องตายนี้ ไม่มีแก่เรา ดังนี้.