.....วิปัสสนากรรมฐาน คือ การบำเพ็ญกรรมฐานเป็นอุบายเรืองปัญญา การปฏิบัติธรรมที่ใช้ปัญญาพิจารณาเป็นหลัก

.....วิปัสสนากรรมฐาน บำเพ็ญได้โดยการพิจารณาสภาวธรรม คือ ขันธ์ ธาตุ อายตนะอินทรีย์ ให้เห็นตามความเป็นจริง คือเห็นด้วยปัญญาว่าสภาวธรรมเหล่านี้ตกอยู่ในสามัญลักษณะ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากการรวมตัวกันของธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม เท่านั้น เป็นสิ่งที่ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น

.....การใช้ปัญญาพิจารณาสภาวธรรมเหล่านั้น จนกระทั่งรู้แจ้งเห็นจริงตามความเป็นจริง จนสามารถปล่อยวางความยึดมั่นถือมั่น ไม่ยินดีในสภาวธรรมเหล่านั้นได้ นี้แหละ คือ วิปัสสนากรรมฐาน