ภาษาธรรม

.....สมาธิสัมโพชฌงค์ แปลว่า ธรรมเป็นองค์แห่งการตรัสรู้พร้อมคือสมาธิ หรือ สมาธิเป็นองค์ประกอบแห่งการตรัสรู้พร้อม

.....สมาธิ ในที่นี้หมายถึง ความตั้งมั่นแห่งจิต คือเมื่อกายและใจสงบเป็นปัสสัทธิแล้ว จิตก็สามารถจับอยู่กับสมาธินิมิตหรืออารมณ์กรรมฐานอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น ผม ขน เล็บ หรือกสิณเป็นต้นจนกระทั่งนิ่งแน่วอยู่กับอารมณ์นั้นได้ เมื่อมีสติประคองจิตไว้อย่างนั้นเรื่อยไป ก็จะเกิดอุปจารสมาธิซึ่งเฉียดปฐมฌานแล้ว เมื่อพยายามต่อไปอีกจนละนิวรณ์ได้ องค์แห่งปฐมฌานซึ่งเป็นฐานให้เกิดฌานที่สูงขึ้นไปตามลำดับ และเป็นแห่งวิปัสสนาต่อไป

.....สมาธิสัมโพชฌงค์ เกิดขึ้นได้จากโยนิโสมนสิการ คือฝึกฝนใส่ใจอยู่กับสมาธินิมิตนั้นเนืองๆ