จากความทรงจำ อุบาสิกาถวิล วัติรางกูล

เมื่อหมดเวลาหนึ่งชั่วโมง ข้าพเจ้าให้ทุกคนออกจากสมาธิแผ่เมตตา แล้วให้กลับบ้านได้ ก่อนที่เด็กทุกคนจะเดินจากข้าพเจ้าไปนั้น ได้หันกลับมาที่เด็กผู้หญิงคนหนึ่ง ต่างคนต่างรุมกันชี้หน้า

“ครูครับ ครูขา ยายสิรีนี่ต้องตกนรกขุมเมื่อกี้นี้แน่ๆ เลยครับ (ค่ะ) เค้าขี้ขโมย”

เด็กที่ถูกชี้หน้า หน้าตาซีดเซียวยืนตัวแข็งอยู่กับที่ ดูเหมือนจะกลัวข้าพเจ้าจนปากคอสั่นระริก

ข้าพเจ้าบอกให้เด็กทุกคนกลับไป ขอให้สิรีอยู่กับข้าพเจ้า เมื่ออยู่กันตามลําพัง เด็กยิ่งแสดงความหวาดหวั่นพรั่นพรึงถึงขีดสุด คงจะกลัวข้าพเจ้าลงโทษเฆี่ยนตีเพราะรู้ความผิดของแก ข้าพเจ้าเห็นอาการของเด็ก ช่างเหมือนอาการของตัวข้าพเจ้าเองเมื่อเรียนอยู่ที่โพธาราม สมัยหนีภัยสงคราม อาศัยอยู่บ้านญาติที่ใช้ข้าพเจ้าตักน้ำรดผักจนกระป๋องหล่นลงไปในบ่อนั่นแหละ ตอนนั้นน้ำมันก๊าดที่ใช้จุดตะเกียงมีราคาแพงมาก พ่อจะซื้อมาฝากข้าพเจ้าทุกเดือนๆ ละ ๓-๔ ขวด เพื่อให้ลูกใช้ดูหนังสือ แต่ผู้ปกครองที่ข้าพเจ้าอยู่ด้วยเก็บเข้าไว้ในห้องใส่กุญแจไม่ให้ใช้ ทุกคืนจึงไม่มีตะเกียงทําการบ้าน ส่วนตอนเย็นก็ต้องตักน้ำรดผัก เลี้ยงหมูอีกสิบกว่าตัว แค่หั่นหยวกกล้วยคลุกปนกับรําก็มืดค่ำพอดี

ตอนเช้าเมื่อครูถามว่า “ไหนใครไม่ได้ทําการบ้านมาบ้าง” ก็จะมีข้าพเจ้าถูกตีที่หน้าชั้นอยู่คนเดียว ครูไม่เคยสอบถามถึงสาเหตุ แต่ละเช้าเมื่อครูถามประโยคนี้ เพื่อนทุกคนจะรุมกันชี้หน้าข้าพเจ้า รอยไม้เรียว ที่ครูตีก้นวันละ ๓ ที ไม่ทําให้ข้าพเจ้าเจ็บปวดเท่าใด แต่การรุมกันฟ้องดังที่เพื่อนกระทําต่อข้าพเจ้านั่นต่างหาก ที่ทําให้รู้สึกเศร้าโศกเป็นทุกข์ ว้าเหว่เหลือประมาณ ไม่มีคนเข้าใจเลย

ข้าพเจ้ามองหน้าของสิรี นึกในใจว่า เด็กคนนี้คือตัวแทนของเราในครั้งกระโน้น ถูกเพื่อนรุมชี้หน้าจ้องหน้า มองเด็กก็ยิ่งรู้สึกสมเพชเวทนา ตัวสั่นงันงกหน้าซีดหน้าเซียว... ครูจะไม่เป็นอย่างครูของครู ที่ตีเด็กโดยไม่ถามเหตุผล แต่ครูคนนี้จะถามเหตุผลจากสิรี ไม่ทําต่อหน้าเพื่อนให้หนูอับอายด้วย

“สิรีลูกไม่ต้องกลัวนะจ๊ะ ครูไม่ทําโทษอะไรหนูหรอกลูก ครูว่าหนูคงไม่อยากเป็นเด็กขี้ขโมยหรอกจ้ะ ลูกขโมยอะไรของเพื่อนไปลองบอกครูหน่อยนะจ๊ะ”

เด็กหญิงสิริเล่าบอกข้าพเจ้าไปตามซื่อ ของที่ขโมยเพื่อนส่วนใหญ่คือเครื่องใช้ในการเรียนที่เด็กขาดแคลน ผู้ปกครองไม่ซื้อให้นั่นเอง

“ครูขา ตั้งแต่นี้หนูไม่ขโมยของจากใครๆ อีกแล้ว หนูกลัวตกนรกค่ะ” เด็กร้องไห้สะอึกสะอื้นน้ำตาเต็มหน้า พร้อมทั้งพูดให้สัญญา ข้าพเจ้าโอบกอดเด็กไว้ในอ้อมกอด เป็นการแสดงให้ทราบว่าข้าพเจ้าจะเป็นที่พึ่งให้

“ครูก็ให้สัญญากับหนูนะ ตั้งแต่วันนี้ไป หนูไม่มีเครื่องเรียนอะไรๆ ให้บอกครู ครูจะซื้อให้ทุกอย่าง”

ข้าพเจ้าปลอบโยนให้เด็กคลายความหวาดกลัวแล้วข้าพเจ้าทําตามสัญญานั้น โดยมิใช่ช่วยเหลือเฉพาะสิรี แต่ได้ช่วยเด็กขาดแคลนทั้งโรงเรียน ด้วยการจัดหาทุนตามวิธีการต่างๆ รับบริจาคจากผู้มีเมตตาจิตบ้าง จากการจัดงานกุศลบ้าง จากทางราชการ ทางเอกชน รับทั้งสิ้น เมื่อกําจัดความขาดแคลนหมดไป ปัญหาเรื่องการลักขโมยก็พลอยคลี่คลายลง ยกเว้นรายที่เป็นโรคจิตจริงๆ คือมิใช่ขโมยเพราะความขาดแคลน แต่ขโมยเพราะชอบกระทํา ข้าพเจ้าเคยพบเด็กประเภทนี้ขโมยปากกาเพื่อนอยู่เสมอๆ แล้วเอาซ่อนไว้ในขาเก้าอี้นั่งแทบทุกตัวในห้องเรียน เพราะขาเก้าอี้เป็นเหล็กกลวง ถอดจุกยางที่รองขาออกก็เอาสิ่งที่ขโมยใส่ไว้  เมื่อให้คําอธิบายเรื่องบาปบุญคุณโทษ และให้เพื่อนที่เห็นการลงโทษในนรกเล่าเหตุการณ์ต่างๆ ในนรกให้ฟัง เด็กเกิดความกลัว เช่นเดียวกับสิรี สารภาพผิดต่อข้าพเจ้า นําไปที่ห้องเรียนเปิดฝาขาเก้าอี้ เทปากกาออกมาได้หลายสิบด้าม

วิธีให้รู้บุญรู้บาป เป็นวิธีแก้ปัญหาความประพฤติที่ดีได้วิธีหนึ่ง ที่ข้าพเจ้าช่วยลูกศิษย์แก้ปัญหา ไม่เหมือนครูคนนั้นของข้าพเจ้า เฆี่ยนข้าพเจ้าทุกเช้าเป็นเดือน กว่าข้าพเจ้าจะแก้ปัญหาให้ตนเองโดยวิธีมุดลง ใต้ถุนบ้าน ไปขออาศัยแสงตะเกียงของบ้านอื่นซึ่งแกะมะขามทุกคืน ทําการบ้านได้ก็เล่นเอาไม่นึกรักเพื่อนร่วมชั้นในครั้งนั้นเลย หัวเราะเยาะเย้ย ขบขันกันอยู่ได้ทุกวัน ไม่มีใครเข้าใจและเห็นใจ รวมทั้งครูผู้ชายช่างตีท่านนั้นด้วย โตขึ้นเมื่อเป็นครูบ้าง ข้าพเจ้าดีใจที่ไม่ได้เป็นครูชนิดนั้น

การฝึกสมาธิให้เด็กมีตาทิพย์เกิดขึ้นด้วยการทําจิตให้ผ่องใสถึงระดับกายธรรมจนสามารถเห็นการลงโทษที่ผู้ทําชั่วต้องได้รับนั้น ข้าพเจ้าคิดว่าเป็นอุบายในการอบรมจริยธรรมให้เด็กๆ ได้ดียิ่งวิธีหนึ่ง เป็นการปลูกฝังให้เกิดการกลัวบาปได้อย่างแท้จริง ถึงแม้จะฝึกเด็กให้ได้ตาทิพย์ไม่ได้ทุกคน แต่คนที่ไม่เห็นก็จะฟังจากคนที่เห็น แล้วก็กลัวไปเอง เพราะเขารู้ว่าเพื่อนที่เห็นไม่ได้พูดปด แต่งเรื่องเองไม่ได้ ไม่มีเรื่อง อย่างนั้นในเมืองมนุษย์

การลักขโมยนั้น ยิ่งถ้าเป็นทรัพย์สิ่งของของผู้มีคุณงามความดี เราไปล่วงเกินลักขโมยเข้า ยิ่งมีโทษมากกว่าคนธรรมดา การลักขโมยที่มีโทษมากดูจะเป็นการขโมยของสงฆ์ ถือเป็นกรรมหนัก ถ้ามีความพยายามมาก เช่น ถึงกับมีการใช้อาวุธจี้ปล้นทําร้าย ก็ยิ่งเพิ่มกรรมให้หนักมากขึ้น