ม ง ค ล ที่ ๑๕ บำเพ็ญทาน
หม้อน้ำที่เต็ม ใครผู้ใดผู้หนึ่งคว่ำลง ก็จะคายน้ำออกจนไม่เหลือ
ไม่ยอมรักษาไว้ แม้ฉันใด
ท่านเห็นยาจกไม่ว่าจะต่ำทราม สูงส่ง และปานกลาง
จงให้ทานอย่าให้เหลือ เหมือนหม้อน้ำที่คว่ำลง ฉันนั้นเถิด
๑. ผู้รับบริสุทธิ์
๑.๑ ได้เห็นพระปัจเจกพุทธเจ้าเดินทางมา บุญเขตนี้มาถึงแก่เราผู้เป็นสัตว์ที่ต้องการบุญ เปรียบเหมือนบุรุษชาวนาเห็นนาอันเป็นอู่ข้าว อู่น้ำ .
ขุ.จริยา (พุทธ) มจ. ๓๓/๗๒๙
๑.๒ ทานที่ถวายพระสงฆ์ย่อมมีผลมาก ด้วยว่าพระสงฆ์เป็นเขตกว้างใหญ่ คำนวนนับมิได้ เหมือนสาครมหาสมุทรนับจำนวนมิได้.
ขุ.วิ. (อรรถ) มก. ๔๘/๓๕๙
๑.๓ ธรรมดาอาหารย่อมเป็นที่ต้องการแก่สัตว์ทั้งปวง ฉันใด ภิกษุผู้ปรารภความเพียรก็ควรเป็นผู้ที่โลกทั้งปวงต้องการ ฉันนั้น
ข้อนี้สมกับคำของพระโมฆราชเถรเจ้าว่า ภิกษุผู้ปรารภความเพียรแน่ใจในความเป็นสมณะของตนด้วยศีล และข้อปฏิบัติควรให้เป็นที่ปรารถนาของโลกทั้งปวง.
มิลิน. ๔๖๓
๑.๔ นาทั้งหลายที่มีหญ้าเป็นที่ประทุษร้าย หมู่สัตว์ที่มีราคะ โทสะ โมหะ เป็นเครื่องประทุษร้าย เพราะเหตุนั้นแล ทานที่บุคคลให้แล้วในท่านที่ปราศจากจึงมีผลมาก.
ขุ.ธ. (พุทธ) มก. ๔๒/๓๑๓
๑.๕ การเลือกทักขิณาทาน และพระทักขิไณยบุคคลแล้วจึงให้ทาน พระสุคตเจ้าทรงสรรเสริญ ทานที่บุคคลถวายในพระทักขิไณยบุคคล มีพระพุทธเจ้า เป็นต้น ซึ่งมีอยู่ในโลกนี้ย่อมมีผลมาก เหมือนพืชที่หว่านลงในนาดีฉะนั้น.
ขุ.ชา. (อรรถ) มก. ๕๙/๕๗๒
๑.๖ ธรรมดานาที่เป็นนาดีย่อมก่อให้เกิดความปีติแก่ผู้เป็นเจ้าของ เพราะแม้หว่านข้าวลงไปน้อย ก็ยังได้ผลมาก และยิ่งหว่านมากขึ้นก็ย่อมได้ผลมากยิ่งขึ้น ฉันนั้น ภิกษุผู้ปรารภความเพียรก็ควรเป็นนาดีเป็นผู้ให้ผลมาก ทายกจะได้เกิดปีติว่า ถึงแม้เขาจะถวายทานน้อยแต่ก็ได้ผลบุญมาก
ข้อนี้สมกับคำของพระอุบาลีเถรเจ้า ผู้ชำนาญในพระวินัยกล่าวไว้ว่า พระภิกษุควรเป็นผู้เปรียบด้วยนา ควรให้ผลไพบูลย์ผู้นั้นชื่อว่า นาประเสริฐ.
มิลิน. ๔๖๒
๑.๗ พืชแม้น้อยแต่หว่านลงในนาดี เมื่อฝนยังท่อธารให้ตกลงทั่ว ผลย่อมยังชาวนาให้ยินดีได้ฉันใด การถวายบาตรนี้ก็ฉันนั้น ข้าพระองค์ได้หว่านลงในพุทธเขต เมื่อท่อธาร คือ ปีติตกลงอยู่ ผลจักทำข้าพระองค์ให้ยินดี.
ขุ.เถร. (อรรถ) มก. ๕๑/๕๐
๑.๘ พืชหว่านลงในนาที่สมบูรณ์ เมื่อฝนตกต้องตามฤดูกาล ธัญญชาติย่อมงอกงามไม่มีศัตรู พืชย่อมแตกงอกงาม ถึงความไพบูลย์ผลเต็มที่ ฉันใด โภชนะที่บุคคลถวายในสมณพราหมณ์ผู้มีศีลสมบูรณ์ ก็ฉันนั้น.
อัง.อัฐก. (พุทธ) มก. ๓๗/๔๗๗
๑.๙ พืชแม้มากอันบุคคลหว่านแล้วในนาดอน ผลย่อมไม่ไพบูลย์ ทั้งไม่ยังชาวนาให้ยินดี ฉันใด ทานมากมายอันบุคคลตั้งไว้ในหมู่ชนผู้ทุศีล ผลย่อมไม่ไพบูลย์ ทั้งไม่ยังทายกให้ยินดี ฉันนั้นเหมือนกัน พืชแม้เล็กน้อยอันบุคคลหว่านแล้วในนาดี เมื่อฝนหลั่งสายน้ำถูกต้องตามกาล ผลก็ย่อมยังชาวนาให้ยินดีได้ ฉันใด เมื่อสักการะแม้เล็กน้อย อันทายกทำแล้วในเหล่าท่านผู้มีศีล ผู้มีคุณคงที่ ผลก็ย่อมยังทายกให้ยินดีได้ ฉันนั้นเหมือนกัน.
ขุ.ธุ. (พุทธ) มก. ๔๙/๒๔๖
๑.๑๐ สันดานของพระขีณาสพ เว้นจากโทษมีความโลภ เป็นต้น ประกอบด้วยปัจจัยอื่นมีกาลเป็นต้น ในเมื่อเขาหว่านพืช คือ ไทยธรรมที่ตบแต่งไว้ดีแล้ว ย่อมมีผลมากแก่ทายก เปรียบเหมือนนาเว้นจากโทษมีหญ้า เป็นต้นประกอบด้วยปัจจัยอื่นมีฤดูและน้ำ เป็นต้น ในเมื่อหว่านพืชที่เขาจัดแจงไว้ ดีย่อมมีผลมากแก่ชาวนา ฉะนั้น.
ขุ.เปต. (อรรถ) มก. ๔๙/๑๒
๑.๑๑ ธรรมดาดวงจันทร์ย่อมมีผู้อยากให้บังเกิดขึ้น ฉันใด ภิกษุผู้ปรารภความเพียรก็ควรเข้าไปสู่บ้านเรือนด้วยมีผู้นิมนต์ ฉันนั้น
ข้อนี้สมกับพระพุทธพจน์ในสังยุตตนิกายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอจงเข้าไปสู่ตระกูลด้วยอาการเหมือนดวงจันทร์ อย่าทำ กายใจให้คดงอในตระกูล คือ ซื่อตรง อย่าคะนองกายในตระกูล คือ สำ รวมกายใจในสถานที่ที่ไปเยือน.
มิลิน. ๔๔๑
๒. ผู้รับไม่บริสุทธิ์
๒.๑ ทายกเป็นคนมีศีล ถวายไทยธรรมที่เกิดขึ้นโดยธรรม แต่ปฏิคคาหก (ผู้รับ) เป็นคนทุศีล ทักษิณานี้เป็นเหมือนทักษิณาของพระเวสสันดรมหาราช.
ที.ปา. (อรรถ) มก. ๑๖/๓๕๖
๒.๒ ข้าพระองค์จะต้องการอะไรด้วยทานอันว่างเปล่าจากทักขิไณยบุคคล ยักษ์ชื่ออินทกะนี้ถวายทานแล้วนิดหน่อย ยังรุ่งเรืองยิ่งกว่าข้าพระองค์ดุจพระจันทร์ในหมู่ดาว.
ขุ.ธ. (ทั่วไป) มก. ๔๒/๓๑๒
๒.๓ ชาวนาผู้ฉลาดได้นาแม้ไม่ดี ไถในสมัยกำจัดฝุ่น ปลูกพืชที่มีสาระ ดูแลตลอดคืนวัน เมื่อไม่ถึงความประมาท ย่อมได้ข้าวดีกว่านาที่ไม่ดูแลของคนอื่น ฉันใด ผู้มีศีลแม้ให้ทานแก่ผู้ทุศีล ย่อมได้ผลมาก ฉันนั้น.
ม.อุ. (อรรถ) มก. ๒๓/๔๑๐
๓. ผู้ให้
๓.๑ หม้อน้ำที่เต็ม ใครผู้ใดผู้หนึ่งคว่ำลง ก็จะคายน้ำออกจนไม่เหลือ ไม่ยอมรักษาไว้ แม้ฉันใด ท่านเห็นยาจกไม่ว่าจะต่ำทราม สูงส่ง และปานกลางจงให้ทานอย่าให้เหลือ เหมือนหม้อน้ำที่คว่ำลง ฉันนั้นเถิด.
ขุ.ชา. (โพธิ) มก. ๕๕/๓๔
๓.๒ ใครจะพึงบอกข่าวพระเวสสันดร พระองค์เป็นที่อาศัยของเหล่ายาจก เช่น ธรณีดล เป็นที่อาศัยแห่งเหล่าสัตว์ ผู้เปรียบเหมือนแม่ธรณีแก่เราได้
พระองค์เปรียบเหมือนสระน้ำมีท่าอันงาม ลงดื่มได้ง่าย มีน้ำเย็น น่ารื่นรมย์ ดารดาษไปด้วยดอกบัวขาบ ประกอบด้วยละอองเกสร
พระองค์เปรียบเหมือนนิโครธใกล้ทาง มีร่มเงาน่ารื่นรมย์ใจ เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทางผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยมาในเวลาร้อน
พระองค์เป็นที่ไปเฝ้าของเหล่ายาจก ดังสาครเป็นที่ไหลไปแห่งแม่น้ำ น้อยใหญ่.
ขุ.ชา. (ทั่วไป) มก. ๖๔/๖๘๑
๓.๓ บุคคลได้พบสมณะ พราหมณ์ คนกำพร้า คนเดินทาง วณิพกแล้ว ย่อมไม่แบ่งข้าว น้ำ และเครื่องบริโภคให้ บัณฑิตทั้งหลายกล่าวบุคคลผู้เป็นบุรุษต่ำทรามนั้นแลว่า เป็นผู้เสมอด้วยฝนไม่ตก
บุคคลใดย่อมไม่ให้ไทยธรรมแก่บุคคลบางพวก ย่อมให้แก่บุคคลบางพวก ชนผู้มีปัญญาทั้งหลายกล่าวบุคคลนั้นว่า ดุจฝนตกในที่บางส่วน บุรุษผู้ที่เขาออกปากขอได้ง่าย ผู้อนุเคราะห์สัตว์ทั่วหน้า มีใจยินดีประดุจโปรยไทยธรรม พูดแต่คำ ว่า จงให้ๆ
บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้รวบรวมทรัพย์ที่ตนได้แล้วด้วยความหมั่น โดยชอบธรรม ยังวณิพกทั้งหลายผู้มาถึงแล้วให้อิ่มหนำ ด้วยข้าว และน้ำโดยชอบ เปรียบเหมือนเมฆฝนส่งเสียงร้องคำราม ย่อมยังฝนให้ตก ยังน้ำให้ไหลนองเต็มที่ดอนและที่ลุ่ม ฉะนั้น.
ขุ.อิติ. (พุทธ) มก. ๔๕/๔๖๒
๓.๔ นางรู้แจ้งซึ่งแขก คือ ภิกษุผู้มีกาลอันถึงแล้ว นิมนต์ให้นั่งในเรือนของพราหมณ์ ยินดีต่อภิกษุนั้นเป็นนิตย์ ดังมารดายินดีต่อบุตรผู้จากไปนานกลับมาถึง ฉะนั้น.
ขุ.ชา. (ทั่วไป) มก. ๖๓/๒๘๐
๓.๕ เราตกแต่งทรัพย์ไว้สำหรับยาจกในที่หลายร้อยแห่ง วณิพกจะมาในเวลากลางวันก็ตาม หรือในเวลากลางคืนก็ตาม ก็ได้โภคะตามความปรารถนาพอเต็มมือกลับไป เราได้ให้มหาทานเห็นปานนี้ จนตราบเท่าสิ้นชีวิต เราได้ให้ทรัพย์ที่น่าเกลียดก็หามิได้ เปรียบเหมือนคนไข้กระสับกระส่ายเพื่อจะพ้นจากโรค ต้องการให้หมอพอใจด้วยทรัพย์ จึงหายจากโรคได้.
ขุ. จริยา. (พุทธ) มก. ๗๔/๘๐
๔. การให้อวัยวะเป็นทาน
๔.๑ พระโพธิสัตว์ (กระต่าย) นั้นลุกขึ้นจากที่นอนหญ้าแพรกของตน แล้วไปที่กองถ่านเพลิงนั้น คิดว่าถ้าสัตว์เล็กๆ ในระหว่างขนของเรามีอยู่ สัตว์นั้นอย่าตายด้วยเลย แล้วสะบัดตัว ๓ ครั้ง บริจาคร่างกายทั้งสิ้น กระโดดโลดเต้นมีใจเบิกบาน กระโดดลงในกองถ่านเพลิง เหมือนพระยาหงส์กระโดดลงในกอปทุม ฉะนั้น.
ขุ.ชา. (อรรถ) มก. ๕๘/๔๘๘
๔.๒ เราจะนำเนื้อหทัยนั้นออกด้วยหอก แล้วนำเนื้อหทัยซึ่งมีหยาดเลือดไหล ดุจยกดอกบัวพร้อมด้วยก้านขึ้นจากน้ำใสแล้วจักให้.
ขุ.จริยา. (อรรถ) มก. ๗๔/๑๕๑
๔.๓ เราจักเชือดเนื้อในร่างกาย ดุจกรีดเยื่อน้ำอ้อยงบของตาลด้วยการขูดออก.
ขุ.จริยา. (อรรถ) มก. ๗๔/๑๕๒
๔.๔ หากใครพึงขอนัยน์ตาเรา เราจักให้ควักนัยน์ตา เหมือนคนควักจาวตาลออกแล้วให้แก่เขา.
ขุ.จริยา. (อรรถ) มก. ๗๔/๑๕๒
๕. ความเคารพในทาน
๕.๑ พระอาทิตย์ส่องแสงสว่างอยู่ในนภากาศ อันปราศจากเมฆฝน ฉันใด ข้าพเจ้าและภรรยา เมื่อยังอยู่ในมนุษย์โลกได้ถวายที่อยู่แก่พระอรหันต์มีจิตเลื่อมใส เมื่อบริจาคข้าว และน้ำอันไพบูลย์เป็นทานโดยเคารพ.
ขุ.วิ. (ทั่วไป) มก. ๔๘/๕๕๙
๕.๒ การไม่ทำความยำเกรงทั้งในไทยธรรม ทั้งในบุคคล ให้ทานโดยนัยดังกล่าวข้างต้น ความว่าเป็นผู้ต้องการทิ้งให้เหมือนยัดเหี้ยเข้าจอมปลวก.
ม.อุ. (อรรถ) มก. ๒๒/๑๙๒
๖. ผู้ให้ด้วยศรัทธา
๖.๑ คนทั้งหลายผู้หวังผล ย่อมหว่านพืชลงในเนื้อที่นาดอน นาลุ่ม และนาไม่ลุ่ม ไม่ดอน ฉันใด ท่านจงให้ทานด้วยศรัทธานั้น ฉันนั้น.
ม.ม. (โพธิ) มก. ๒๐/๑๖๔
๖.๒ ห้วงน้ำที่เต็มเปี่ยมตลอดเวลา ไม่มีเวลาเหือดแห้ง ฉันใด พระองค์มีพระหฤทัยเต็มเปี่ยมด้วยศรัทธา ฉันนั้น.
ขุ.ชา. (ทั่วไป) มก. ๖๔/๗๖๓
๖.๓ เรา และภรรยา เมื่อยังอยู่ในมนุษย์โลกเป็นผู้มีศรัทธา เป็นทานบดี ในครั้งนั้นเรือนของเราเป็นดังบ่อน้ำของสมณพราหมณ์ทั้งหลาย เราได้บำรุงสมณะ และพราหมณ์ให้อิ่มหนำสำราญ.
ขุ.ชา. (ทั่วไป) มก. ๖๔/๔๖๐
๖.๔ ท่านผู้รู้กล่าวทานกับการรบว่า มีสภาพเสมอกัน นักรบแม้จะมีน้อยก็ชนะคนมากได้ เจตนาเครื่องบริจาคก็เหมือนกัน แม้จะน้อยย่อมชนะหมู่กิเลสแม้มากได้ ถ้าบุคคลเชื่อกรรม และผลแห่งกรรม ย่อมให้ทานแม้น้อย เขาก็เป็นสุขในโลกหน้า เพราะการบริจาคมีประมาณน้อยนั้น.
ขุ.ชา. (ปัจเจก) มก. ๕๙/๕๗๘
๗. ผู้ให้ไม่บริสุทธิ์
๗.๑ ปฏิคาหกเป็นคนมีศีล แต่ทายกเป็นคนเสียศีล ถวายไทยธรรมที่เกิดขึ้นโดยไม่เป็นธรรม ทักษิณานี้เป็นเหมือนทักษิณาของคนฆ่าโจร.
ฑี.ปา. (อรรถ) มก. ๑๖/๓๕๖
๘. อานิสงส์ของการให้ทาน
๘.๑ ต่อตนเอง
๘.๑.๑ ดวงจันทร์ปราศจากมลทิน โคจรไปในอากาศ ย่อมสว่างกว่าหมู่ดาวทั้งปวงในโลกด้วยรัศมี ฉันใด บุคคลผู้สมบูรณ์ด้วยศีล มีศรัทธา ก็ฉันนั้น ย่อมไพโรจน์กว่าผู้ตระหนี่ทั้งปวงในโลกด้วยจาคะ.
อัง.ปัญจก. (พุทธ) มก. ๓๖/๖๒
๘.๑.๒ เมฆที่ลอยไปตามอากาศ มีสายฟ้าปลาบแปลบ มีช่อตั้งร้อย ตกรดแผ่นดินเต็มที่ดอน และที่ลุ่ม ฉันใด สาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้สมบูรณ์ด้วยทัศนะ เป็นบัณฑิตก็ฉันนั้น ย่อมข่มผู้ตระหนี่ได้ด้วยฐานะ ๕ ประการ คือ อายุ วรรณะ สุข ยศ และเปี่ยมด้วยโภคะ ย่อมบันเทิงใจในสวรรค์ ในปรโลก.
อัง.ปัญจก. (พุทธ) มก. ๓๖/๖๒
๘.๑.๓ แม่น้ำมากหลายอันเป็นที่ฝูงปลาอาศัยอยู่ ย่อมไหลไปสู่ทะเลอันเป็นที่รับน้ำใหญ่เป็นที่ขังน้ำใหญ่สุดที่จะประมาณ เป็นที่ประกอบด้วยสิ่งที่น่ากลัวมาก เป็นที่กำเนิดแห่งรัตนะต่างๆฉันใด ท่อธารบุญย่อมหลั่งไหลไปสู่บัณฑิต ผู้ให้ข้าว น้ำ และให้ผ้า ให้เครื่องนอนที่นั่ง และเครื่องปูลาดเป็นทาน ดุจแม่น้ำทั้งหลายไหลไปสู่ทะเล ฉะนั้น.
อัง.จตุกก. (พุทธ) มก. ๓๕/๑๗๙
๘.๑.๔ แม่น้ำ เป็นอันมาก ที่หมู่ คือ คณะนรชนอาศัยแล้ว ไหลไปสู่สาครทะเลหลวงซึ่งประมาณมิได้ เป็นที่ขังน้ำอย่างใหญ่ มีสิ่งน่ากลัวมาก เป็นที่อยู่ของหมู่รัตนะ ฉันใด สายธารแห่งบุญย่อมไหลไปสู่นรชนเป็นบัณฑิต ผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ที่นอน ที่นั่ง และเครื่องปูลาด เหมือนแม่น้ำไหลไปสู่สาคร ฉันนั้นเหมือนกัน.
สัง.ม. (พุทธ) มก. ๓๑/๓๗๓
๘.๑.๕ ชาวนา ไถนาข้าวสาลีเป็นต้น เมื่อไม่ประมาทด้วยกิจ มีการหว่าน การไขน้ำ เข้า การเปิดน้ำออก การปักดำ และการรักษา เป็นต้น ตามควรแก่เวลา ย่อมได้รับผลแห่งข้าวกล้าอันโอฬาร และไพบูลย์ ฉันใด แม้ทายกก็ฉันนั้น เมื่อไม่ประมาทด้วยการบริจาคไทยธรรม และการปรนนิบัติในพระอรหันต์ทั้งหลาย ย่อมได้รับผลแห่งทานอันโอฬาร และไพบูลย์.
ขุ.เปต. (อรรถ) มก. ๔๙/๑๓
๘.๑.๖ เมื่อเรือนที่ถูกไฟไหม้ เจ้าของขนเอาสิ่งของอันใดออกได้ สิ่งของอันนั้นย่อมเป็นประโยชน์แก่เจ้าของ ส่วนของที่ไม่ได้ขนออกก็ถูกไฟไหม้ย่อมไม่เป็นประโยชน์แก่เขา เช่นเดียวกัน โลกถูกชรา และมรณะเผาแล้วอย่างนี้บุคคลพึงนำออกเสียด้วยการให้ทาน.
อัง.ติก. (พุทธ) มก. ๓๔/๒๑๗
๘.๑.๗ นักมวยปล้ำ ย่อมทำคู่ต่อสู้ให้ล้มลงด้วยกำลังที่มากกว่า แผ่นดินย่อมรองรับสิ่งทั้งปวงเพราะเป็นของใหญ่ยิ่ง มหาสมุทรไม่รู้จักเต็มเพราะเป็นของใหญ่ยิ่ง เขาสิเนรุไม่หวั่นไหวเพราะเป็นของหนักยิ่ง อากาศไม่มีที่สุดเพราะเป็นของกว้างยิ่ง ดวงอาทิตย์กำจัดเมฆหมอกเสียได้เพราะมีรัศมียิ่ง ราชสีห์ไม่มีความกลัวเพราะมีชาติกำเนิดยิ่ง แก้วมณีให้สำเร็จความใคร่เพราะเป็นของมีคุณยิ่ง พระราชาย่อมเป็นของใหญ่เพราะเป็นผู้มีบุญยิ่ง ไฟย่อมแผดเผาสิ่งทั้งปวงเพราะมีความร้อนยิ่ง เพชรย่อมเจาะรัตนชาติทั้งปวงเพราะเป็นของแข็งยิ่ง เทวดา มนุษย์ อสูร ยักษ์ย่อมหมอบกราบภิกษุเพราะมีศีลยิ่ง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่มีผู้เปรียบเพราะเป็นผู้วิเศษยิ่ง ฉันใด ทานอันยิ่งก็เป็นที่สรรเสริญของผู้รู้ทั้งหลาย ฉันนั้น.
มิลิน. ๓๔๕
๘.๒ ต่อหมู่ญาติ
๘.๒.๑ ห้วงน้ำใหญ่เต็มแล้วย่อมยังสาครให้เต็มเปี่ยม ฉันใด ทานอันญาติหรือมิตรให้แล้วแต่มนุษย์โลกนี้ย่อมสำเร็จผลแก่เปรตทั้งหลาย.
ขุ.เปต. (พุทธ) มก. ๔๙/๔๗
๘.๒.๒ น้ำฝนอันตกลงในที่ดอนย่อมไหลไปสู่ที่ลุ่ม ฉันใด ทานอันญาติหรือมิตรให้แล้วจากมนุษย์โลกนี้ ย่อมสำเร็จแก่เปรตทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน.
ขุ.เปต. (พุทธ) มก. ๔๙/๔๗
๘.๒.๓ พระอรหันต์ทั้งหลายเปรียบได้ด้วยนา ทายกทั้งหลายเปรียบด้วยชาวนา ไทยธรรมเปรียบด้วยพืช ผลทานย่อมเกิดแต่การบริจาคไทยธรรมของทายกแก่ปฏิคาหก พืช นา และการหว่านพืชนั้น ย่อมเกิดผลแก่เปรตทั้งหลายและทายก เปรตทั้งหลายย่อมบริโภคผลนั้น ทายกย่อมเจริญด้วยบุญ ทายกทำกุศลในโลกนี้แล้วอุทิศให้เปรตทั้งหลาย ครั้นทำกรรมดีแล้ว ย่อมไปสวรรค์.
ขุ.เปต. (พุทธ) มก. ๔๙/๑
๙. ผู้ขอ
๙.๑ ท่านขอแก้วมณีอันเกิดจากหินดวงนี้ ย่อมทำให้ข้าพเจ้าหวาดเสียว เหมือนกับชายหนุ่มมีมือถือดาบอันลับแล้วที่แผ่นหินมาทำให้ข้าพเจ้าหวาดเสียว ฉะนั้น.
ขุ.ชา. (ทั่วไป) มก. ๕๘/๒๒
๙.๒ คนเมื่อขอผู้อื่นว่า ท่านจงให้ของชื่อนี้ ชื่อว่า ย่อมร้องไห้ ฝ่ายคนอื่นผู้กล่าวว่าไม่มีชื่อว่า ย่อมร้องไห้ตอบ ก็มหาชนอย่าได้เห็นเราผู้ร้องไห้ อย่าได้เห็นพระราชาร้องไห้ตอบเลย.
ขุ.ชา. (อรรถ) มก. ๕๘/๕๔๐
๙.๓ ดูก่อนน้องหญิง เปรียบเหมือนบุรุษให้ช้างแล้ว ก็ควรสละสัปคับสำหรับช้างด้วย ฉันใด เธอก็ฉันนั้นเหมือนกันแล ถวายเนื้อแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว ก็จงสละผ้าอันตรวาสกถวายแด่อาตมา.
วิ.มหา. (ทั่วไป) มก. ๓/๗๘๕
๑๐. ความตระหนี่
๑๐.๑ น้ำมีอยู่ในถิ่นของอมนุษย์ ที่ไม่ได้ใช้สอยย่อมเหือดแห้งไป ฉันใด คนชั่วได้ทรัพย์แล้ว ตนเองไม่ได้ใช้ และไม่ให้คนอื่นใช้ ก็เสียไปเปล่า ฉันนั้น ส่วนวิญญูชนผู้มีปัญญาได้โภคะแล้ว เขาย่อมบริโภค และทำกิจ เขาเป็นคนอาจหาญ เลี้ยงดูหมู่ญาติ ไม่ถูกติเตียน ย่อมเข้าถึงสวรรค์.
สัง.สุ. (พุทธ) มก. ๒๔/๔๙๑
