บทที่ ๑๔
บุคคลให้ทานไม่ได้ ด้วยเหตุ ๒ ประการ
บุคคลให้ทานไม่ได้ด้วยเหตุ ๒ ประการ คือ ความตระหนี่ และความประมาท1
บุคคลที่มีความตระหนี่ เพราะคิดว่าทรัพย์ของตนจะหมดไป จึงไม่ให้ทาน แม้มีทรัพย์มากก็ไม่ให้ เหมือนบ่อน้ำใสที่อยู่ในป่าลึก ห่างไกลจากผู้คน น้ำนั้นย่อมไม่เป็นประโยชน์ต่อใครๆ รอแต่จะเหือดแห้ง หรือเน่าเสียไป
บุคคลผู้ตระหนี่ย่อมไม่ให้ทรัพย์แก่ใครๆ เมื่อไม่ให้ก็ไม่ได้ ชีวิตในปรโลกของผู้มีความตระหนี่ จึงเต็มไปด้วยความลำบาก ทุกข์ทรมาน ต้องอดอยากหิวโหย
บุคคลที่มีความประมาท เพราะไม่รู้ความจริงของชีวิต ไม่รู้จักชีวิตหลังความตาย ไม่รู้จักภัย ในวัฏสงสาร เพราะไม่ได้ฟังธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
บุคคลผู้ประมาท พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า แม้มีชีวิตอยู่ ก็เหมือนกับคนที่ตายแล้ว2 คือตายจากความดี ตายจากหนทางสวรรค์และพระนิพาน
เหตุทั้ง ๒ ประการนี้ จึงทำให้บุคคลให้ทานไม่ได้
ท่านทานบดีทั้งหลายชื่อว่า เป็นผู้มีบุญลาภอันประเสริฐที่ได้ฟังธรรม มีความศรัทธา คือ เชื่อในผลของทาน ข่มความตระหนี่ ดำรงชีวิตอยู่ด้วยความไม่ประมาท พากันมาสั่งสมบุญกุศล ด้วยการถวายภัตตาหารเป็นสังฆทาน แด่คณะสงฆ์หมู่ใหญ่ นำทรัพย์หยาบมาเปลี่ยนเป็นทรัพย์ละเอียด คือ บุญ
บุญมีคุณสมบัติอย่างน้อย ๒ ประการ คือ
ประการแรก เป็นของเฉพาะตน ไม่ใช่ของสาธารณะแก่คนทั่วไป ภัยใดๆ ไม่สามารถทำอันตรายได้
ประการที่สอง บุญนั้นติดตามผู้เป็นเจ้าของไปในภพเบื้องหน้าได้ เป็นเหตุให้ได้ทั้งมนุษยสมบัติ ทิพยสมบัติ และนิพพานสมบัติ
1พิลารโกสิยชาดก มก. ๕๙/๙๑๓, มจ. ๒๗/๓๔๓
2พระนางสามาวดี มก. ๔๐/๒๒๐, มจ. ๒๕/๓๑
