คุณธรรมข้อที่ ๕ ใฝ่ดี ใฝ่รู้ ใฝ่ความจริง
เรื่องที่ ๑
รางวัลหรือฉันทะ
ข้อบกพร่องของ ตัณหา ข้อบกพร่องของความอยากทั่วไปที่ เรียกว่า ความทะเยอทะยานอยาก หรือความอยากที่ เรียกว่า ตัณหา มีอะไรบ้าง
เรื่องนี้เป็นเรื่องที่เราทุกคนควรจะศึกษาเล่าเรียนให้ดี
ข้อที่หนึ่ง ความอยากทำให้เราโง่ จริงไหม?
มีการวิจัยน่าสนใจ เขาทำการวิจัยเรื่องการทำงาน เขาอยากจะทราบว่า ระหว่างการให้รางวัลกับการไม่ให้รางวัล อะไรจะได้ผลมากกว่ากัน
สมมติว่ามีคนงาน ๒ คน คนหนึ่งเราบอกว่า ถ้าทำงานชิ้นนี้ได้สำเร็จ จะให้รางวัล ๑,๐๐๐ บาท ถ้าทำงานได้ผลดีมากขึ้นถึงอีกขั้นหนึ่ง จะให้ ๒,๐๐๐ บาท คือจะให้มีรางวัลที่ชัดเจน
สำหรับอีกคนหนึ่งไม่มีรางวัลให้ แต่จะอาศัยความไว้วางใจซึ่งกันและกัน ความจงรักภักดีต่อกัน ฉันทะ หรือ ความพึงพอใจในการทำงานของเขาเอง คนส่วนมากก็คงจะสันนิษฐานว่าผู้ที่ได้รับรางวัลจะทำงานเก่งกว่า ฉลาดกว่า
ผลที่ออกมากลับไม่ใช่อย่างนั้น การให้รางวัลมีผลเฉพาะในกรณีที่เป็นงานที่ไม่ต้องใช้สมองใช้แต่แรงงานอย่างเดียว แต่งานอันใดพอจะต้องใช้สติปัญญา พอจะต้องใช้ความคิด ปรากฏว่าคนที่รับรางวัลจะทำงานสู้คนที่ไม่มีรางวัลมาล่อใจไม่ได้
อันนี้มีพิสูจน์ออกมาชัดเจนมาหลายครั้งแล้ว เพราะอะไร เพราะคนเราพอมีตัณหาแล้วจิตใจจะคับแคบ แล้วจะปรับตัวกับความเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ไม่ได้ ก็มักจะหาทางลัด คือ พอมีเรื่องรางวัลอยู่ในสมอง จะทำให้สติปัญญาทำงานไม่คล่อง
