สรุปโอวาทที่เกี่ยวกับการปฏิบัติธรรมที่ ๕๔
ไม่มีอะไรใหม่ : ไม่ต้องไปกังวลอะไร ทำสบาย ๆ ทำจิตให้มันบริสุทธิ์ ให้ประคองทั้งหยาบทั้งละเอียด ทำแค่หยุดกับนิ่ง เดี๋ยวได้หมดนี่แหละ แม้ว่าจะเป็นคำซ้ำ ๆ ไม่มีอะไรใหม่ แต่ก็ต้องเอาให้ได้
ตอกเสาเข็มให้แน่น : เราต้องตรึกธรรมะให้ได้ตลอดต่อเนื่อง ทั้งในรอบและนอกรอบ จนไม่มีรอบ จนเป็นเหมือนอวัยวะส่วนหนึ่งของร่างกาย ตีลังกาก็ยังอยู่ อย่างนี้เป็นพื้นฐาน เป็นการตอกเสาเข็มให้แน่น เมื่อตรึกธรรมะได้แน่นอย่างนี้ ที่จะศึกษาภายหน้าก็จะง่ายและมั่นคง จะมีอานิสงส์ทำให้เวลามานั่งไม่ต้องมาเสียเวลารวมใจนาน พอหลับตายังไม่ทันคู้ขา ใจก็รวมเข้าไปสู่ภายในแล้ว
หยุด เป็นตัวสำเร็จ...ทั้งทางโลกทางธรรม : หยุด เป็นตัวสำเร็จ ทั้งทางโลกและทางธรรม ทางโลกจะสำเร็จได้ต้องหยุด ก่อนที่จะเขียนหนังสือให้ดี จะต้องจับปากกากระดาษให้มั่นคง หยุดปากกาให้นิ่ง แล้วก็เริ่มเขียนไป จะขับรถขับราก็ต้องหยุดกับนิ่งให้ดีก่อน แล้วค่อย ๆ ขับกันไป แม้ปัญหาเกิดขึ้น จะหาหนทางแก้ปัญหาก็ต้องเริ่มต้นจากการหยุดกับนิ่งก่อน คือ หยุดหันมามองสิ่งที่เป็นปมปัญหา เพื่อใจจะได้กลับไปสู่แหล่งแห่งสติปัญญา เพราะเมื่อเวลาใจหยุดนั้น มันเป็นสมาธิ สมาธิเป็นบ่อเกิดแห่งปัญญา เราก็จะเห็นเลยว่า ปัญหามีวิธีการคลี่คลายของมันไป เราจะแก้ปัญหาในจุดที่แก้ได้ก่อน โดยเริ่มต้นจากจุดเล็ก ๆ คือ จิตใจของเรา ทำใจให้ปลอดโปร่ง ให้สบาย ๆ ให้ตั้งมั่น แล้วเดี๋ยวปัญหาก็จะค่อย ๆ คลี่คลายเอง เราจะค้นพบวิธีแก้ไขปัญหาต่าง ๆ เป็นไปตามขั้นตอน เพราะฉะนั้น “หยุด” นี่แหละ เป็นตัวสำเร็จทั้งทางโลกและทางธรรม
คุณครูไม่ใหญ่
