เรื่องน่าสนใจ
เรื่อง : ร.ลิ่วเฉลิมวงศ์
ลูกนิมิตคืออะไร ?
ทำไมทุกวัดต้องฝังลูกนิมิต ?
จำเป็นไหมที่จะต้องทำบุญนี้ ?
ทำไมคนโบราณถึงชอบปลูกฝังลูกหลานว่า...
“ครั้งหนึ่งในชีวิตต้องทำบุญปิดทองฝังลูกนิมิตให้ได้” ?
ลูกนิมิตคืออะไร ?
นิมิต หมายถึง เครื่องหมาย ส่วน ลูกนิมิต ก็หมายถึง ลูกกลม ๆ ใช้ฝังลงไปใต้ดินเพื่อเป็นเครื่องหมายบอกอาณาเขตของอุโบสถ เพื่อให้พระภิกษุสงฆ์ทำสังฆกรรม ซึ่งลูกนิมิตนี้มักทำด้วยหินขนาดประมาณเท่าบาตรของพระสงฆ์ แต่อาจใหญ่หรือเล็กกว่าก็ได้...
• บางวัดฝังลูกนิมิตจำนวนมาก
เพื่อกำหนดเขตอุโบสถ
• การทำบุญฝังลูกนิมิตเป็นบุญใหญ่ ซึ่งมีคน
จำนวนมากถึงขนาดเดินสายทำบุญนี้กันเลยทีเดียว
• ลูกนิมิตบางวัดมีขนาดใหญ่มาก
คือ ขนาดใหญ่กว่าบาตรหลายเท่านัก
ลูกนิมิตมีประวัติความเป็นมาอย่างไร ?
ทำไมทุกวัดต้องฝังลูกนิมิต ?
ในครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประกาศศาสนาในช่วงแรก ๆ เมื่อมีกิจของสงฆ์หรือใครมีข้อสงสัยอะไร พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็จะทรงเป็นผู้ตัดสินดูแลความเรียบร้อยเองทั้งหมดหรือแม้แต่การบวช พระองค์ก็จะประทานการบวชให้ด้วยพระองค์เอง ที่เราเรียกกันว่า “เอหิภิกขุอุปสัมปทา”
แต่ต่อมาเมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงส่งพระภิกษุออกไปเผยแผ่พุทธศาสนา โดยการจาริกไปยังดินแดนอันห่างไกลตามเมืองต่าง ๆ การที่พุทธสาวกจะพาผู้มีจิตเลื่อมใสเดินทางกลับมาให้พระพุทธองค์ประทานการบวชให้ หรือกลับมาทำสังฆกรรมอื่น ๆ เช่น การประชุมสงฆ์ การทบทวนพระธรรมวินัย การบวชพระ การกรานกฐิน และการปวารณากรรม ก็ถือเป็นเรื่องยากลำบากยิ่ง เพราะบางทีต้องผ่านเส้นทางทุรกันดารและเต็มไปด้วยภยันตราย ถึงขนาดต้องเอาชีวิตเป็นเดิมพันเลยทีเดียว
ด้วยเหตุนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงมีพุทธานุญาตให้สามารถกำหนดเขตพื้นที่ในการทำสังฆกรรมหรือทำกิจของสงฆ์ได้ โดยมิให้ฆราวาสเข้ามายุ่งเกี่ยว ซึ่งอาจใช้พื้นที่โล่ง ๆ โดยใช้วัตถุ ๘ ชนิด เป็นเครื่องหมายบอกอาณาเขตพื้นที่ในการทำสังฆกรรม ซึ่งการทำแบบนี้เราเรียกว่า “การผูกสีมา” ซึ่งวัตถุ ๘ ชนิดนั้น ได้แก่ ภูเขา ศิลา ป่าไม้ ต้นไม้ จอมปลวก หนทางแม่น้ำ สระหรือหนองน้ำ
แต่ปัญหาที่ตามมาก็คือ สิ่งที่เป็นของธรรมชาติย่อมเสื่อมไปตามกาลเวลา เช่น ต้นไม้หัก ตาย หรือการใช้ภูเขา แม่น้ำ หนทาง ก็ทำให้เข้าใจเขตแดนกันคลาดเคลื่อนไป
ด้วยเหตุนี้เอง ผนวกกับการที่เทคโนโลยีก้าวหน้าขึ้น จึงมีการประดิษฐ์ก้อนหินขึ้นเป็นลูกกลม ๆ แล้วฝังลงใต้ดิน เพื่อใช้เป็นเครื่องหมายที่ค่อนข้างถาวร ซึ่งสิ่งนี้..เราเรียกกันว่า “ลูกนิมิต” ส่วนเขตแดนที่เรากำหนดขึ้นเพื่อใช้ในการทำสังฆกรรมนั้น ถ้ามีสิ่งก่อสร้างอยู่เราก็จะเรียกกันว่า “โบสถ์” นั่นเอง
ลูกนิมิตต้องมีกี่ลูก ?
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่ได้ทรงกำหนดเรื่องนี้เอาไว้ แต่ปกติโดยทั่วไปที่เราถือทำตามกันมาแต่โบร่ำโบราณ ลูกนิมิตที่ใช้ผูกสีมาจะมีจำนวน ๙ ลูก โดยฝังตามทิศต่าง ๆ รอบอุโบสถทั้ง ๘ ทิศ ทิศละ ๑ ลูก และฝังไว้ในส่วนกลางอุโบสถอีก ๑ ลูก ซึ่งเป็นลูกเอก ส่วนลูกบริวารนอกเหนือจากนั้นจะมีกี่ลูกก็ได้ แต่ให้มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้กำหนดอาณาเขตในการทำสังฆกรรม...
จำเป็นไหมที่จะต้องทำบุญนี้ ? ทำไมคนโบราณถึงชอบปลูกฝังลูกหลานว่า “ครั้งหนึ่งในชีวิตต้องทำบุญปิดทองฝังลูกนิมิตให้ได้” ?
ไม่น่าแปลกใจเลยว่า..ทำไมจึงมีชาวพุทธจำนวนมากชอบที่จะทำบุญนี้มาก คือ หากรู้ว่ามีการสร้างโบสถ์และปิดทองฝังลูกนิมิตที่ไหน ก็จะขวนขวายดั้นด้นเดินทางเพื่อไปทำบุญนี้ให้ได้จนหลายคนมีความตั้งใจเลยว่า “สักครั้งหนึ่งในชีวิตต้องทำบุญฝังลูกนิมิตให้ได้”
มากไปกว่านั้น ในตระกูลของคนมีฐานะยังนิยมจองเป็นเจ้าภาพลูกนิมิต เพื่อให้ผลบุญนี้ดลบันดาลใหค้ นในวงศ์ตระกูลมีความเจริญก้าวหน้า อีกทั้งเพื่อเปน็ อนุสรณ์ใหลู้กหลานรับรู้ว่าตระกูลของพวกเรา..ก็เป็นผู้มีบุญ เพราะครั้งหนึ่งในชีวิตได้เป็นถึงเจ้าภาพลูกนิมิตกับเขาบ้างเหมือนกัน...
ที่ชาวพุทธจำนวนมากคิดแบบนี้ ก็เพราะการฝังลูกนิมิตเป็นการสร้างมหากุศล เนื่องจากวัดวัดหนึ่งมีโบสถ์ได้แห่งเดียว และการกำหนดอาณาเขตของโบสถ์เพื่อทำสังฆกรรมนั้น ก็มักจะทำกันแค่ครั้งเดียวเท่านั้น ยกเว้นจะมีการซ่อมแซมโบสถ์ หรือขยายอาณาเขตโบสถ์เพื่อการใช้งานอีกครั้ง
ฉะนั้น การทำบุญฝังลูกนิมิตจึงเท่ากับเป็นการสร้างโบสถ์และเป็นการอำนวยความสะดวกทุกสิ่งทุกอย่างให้พระภิกษุสงฆ์ทำสังฆกรรมเพื่อความบริสุทธิ์บริบูรณ์ ซึ่งผู้ทำบุญก็จะได้บุญกับการทำพระนิพพานให้แจ้งของคณะพระภิกษุสงฆ์ไปด้วย
และที่สำคัญ...การให้สถานที่ขึ้นชื่อว่าให้ทุกสิ่ง ฉะนั้นตั้งแต่บรรพบุรุษสมัยปู่ย่า ตายายของเรา จึงถือว่า การทำบุญนี้ได้บุญมาก เป็นบุญที่สำคัญ และจำเป็นต้องทำสักครั้งหนึ่งในชีวิตให้ได้
เห็นหรือยังคะว่า..การได้ทำบุญปิดทองฝังลูกนิมิตทำให้ผู้ทำได้บุญมากขนาดไหน แต่น่าเสียดาย...ที่ในยุคเศรษฐกิจย่ำแย่ขนาดนี้ ยากนักที่ใครจะคิดสร้างโบสถ์ปิดทองฝังลูกนิมิตเนื่องจากต้องใช้เงินจำนวนมหาศาล ซึ่งบางวัดต้องระดมทุนกันเป็น ๑๐ ปีเลยทีเดียวกว่าจะสร้างโบสถ์ฝังลูกนิมิตสำเร็จ
ฉะนั้น หากเราได้ข่าวบุญ..ว่ามีการปิดทองฝังลูกนิมิตที่วัดไหน ก็รีบคว้าโอกาสทำกันให้ได้นะคะ เพราะใครจะรู้บ้างว่า..อาจเป็นการทำบุญเป็นเจ้าภาพลูกนิมิตครั้งเดียวในชีวิตที่เราหาทำไม่ได้อีกแล้วก็ได้...
