ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา
พระพุทธศาสนาอุบัติขึ้นจากการตรัสรู้ธรรมเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเจ้าชายสิทธัตถะเมื่อ 2,500 กว่าปีที่ผ่านมาการบังเกิดขึ้นของพระพุทธศาสนาเป็นเหตุการณ์ที่ยิ่งใหญ่ของประวัติศาสตร์อินเดียและประวัติศาสตร์โลก เพราะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความเชื่อและวันธรรมในสังคมอินเดียครั้งใหญ่
อย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน ชาวอินเดียจำนวนมากจากทุกชั้นวรรณะ ทั้งกษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ และศูทร ละทิ้งความเชื่อดั้งเดิมในศาสนาพราหมณ์ที่หยั่งรากลึกอยู่ในสังคมมาหลายพันปีแล้วหันมานับถือพระพุทธศาสนา
หลังพุทธปรินิพพานแล้วพระพุทธศาสนาในอินเดียก็เจริญรุ่งเรืองอยู่ยาวนาน โดยเฉพาะในยุคพระเจ้าอโศกมหาราชถือว่าเป็นยุคทองของพระพุทธศาสนา พระองค์ทรงส่งสมณทูต 9 สายไปประกาศพระศาสนายังดินแดนต่าง ๆ นอกอินเดีย ทำให้พระพุทธศาสนาแผ่ขยายไปยังดินแดนต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง และส่งผลสะเทือนไปทั้งเอเชียและยุโรป
แม้พระสัทธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้จะเป็นสัจธรรมที่ไม่เสื่อมไปตามกาลเวลา บุคคลที่ปฏิบัติตามคำสอนอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ทั้งปริยัติ ปฏิบัติ ก็จะยังให้เกิดปฏิเวธ คือการบรรลุธรรมในระดับต่าง ๆ ได้อย่างแน่นอน แต่พุทธบริษัทในอินเดียยุคต่อมาเน้นปริยัติใช้จินตามยปัญญา (ความรู้คิด) ในการศึกษาพระธรรมวินัย หย่อนการปฏิบัติธรรม (ขาดความรู้แจ้ง) ทำให้ความรู้ในพระธรรมวินัยไม่ถูกต้องสมบูรณ์มีความเห็นในพระธรรมวินัยต่างกันตามความคิดและประสบการณ์ของแต่ละคน ทำให้ศาสนาพุทธแตกออกเป็นนิกายต่าง ๆ มากมาย เป็นเหตุให้พระพุทธศาสนาอ่อนแอลง จนไม่อาจจะต้านทานการรุกรานจากต่างศาสนาคือินดูและอิสลามได้ ประมาณ 1700 ปีหลังพุทธปรินิพพานพระพุทธศาสนาจึงสูญสิ้นไปจากอินเดีย
ถึงแม้พระพุทธศาสนาจะสูญสิ้นไปจากอินเดียแล้ว แต่ก็ยังไม่สูญหายไปจากโลก เพราะผลจากการเผยแผ่ของ มณทูต 9 สายในยุคพระเจ้าอโศกมหาราช และการเผยแผ่ของชาวพุทธในยุคต่อมา ได้ทำให้พระพุทธศาสนาไปเจริญรุ่งเรืองอยู่ในดินแดนอื่น ๆ แทนทั้งเถรวาททางสายใต้ เช่น ศรีลังกา ไทย พม่า กัมพูชา ลาว และมหายานทางสายเหนือ คือ จีน ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม เป็นต้น ชาวพุทธในประเทศเหล่านี้ได้กลับไปฟนฟูพระพุทธศาสนาในอินเดียขึ้นใหม่ ปัจจุบันจำนวนพุทธศาสนิกชนในอินเดียเพิ่มมากขึ้นตามลำดับนอกจากนี้เมื่อประเทศใดมีทีท่าว่าพระพุทธศาสนาจะเสื่อมสูญด้วยภัยต่าง ๆ ก็จะได้รับความช่วยเหลือจากชาวพุทธประเทศต่าง ๆ หมุนเวียนกันไป ด้วยเหตุนี้พระพุทธศาสนาจึงคงอยู่คู่โลกมาได้ตราบกระทั่งปัจจุบัน
หนังสือ GB 101 ความรู้พื้นฐานทางพระพุทธศาสนา
กลุ่มวิชาความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา
