บทที่ ๑ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
ปฐมเทศนา ที่มาเเห่งธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
พระโพธิสัตว์ตรัสรู้ธรรม บรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเมื่อคืนจันทร์เพ็ญ ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ณ ควงไม้พระศรืมหาโพธิ์ ริมแม่น้ำเนรัญชรา ตำบลพุทธคยา
ภายหลังตรัสรู้ธรรมแล้ว พระองค์ประทับเสวยวิมุตติสุข และพิจารณาธรรมอย่างต่อเนื่องเตรียมสอนชาวโลกอยู่ ณ บริเวณพระศรืมหาโพธิ์ นานถึง ๗ สัปดาห์
จากนั้นทรงรำพึงถึงผู้มีบารมีแก่กล้า ควรแก่การตรัสรู้ธรรมตามพระองค์ได้ทันทีหากได้ฟังพระธรรมเทศนา ว่าควรจะเป็นอาฬารดาบสกับอุทกดาบส เพราะฝึกสมาธิและอบรมตนมามาก แต่ทรงทราบโดยพระญาณ (ญาณของธรรมกาย) ว่าอดีตครูผู้บรรลุอรูปฌานสมาบัติทั้ง ๒ ท่าน ได้ถึงความฉิบหายใหญ่เสียแล้ว คือ
๑. อาฬารดาบสกาลามโคตร ทำกาลกิริยาเมื่อ ๗ วันที่แล้ว ไปบังเกิดเป็นอรูปพรหมชั้นอากิญจัญญายตนะ เพราะบรรลุอากิญจัญญายตนฌาน ซึ่งเป็นอรูปฌานที่ ๓
๒. อุทกดาบสรามบุตร ทำกาลกิริยาเมื่อวานนี้ ไปบังเกิดเป็นอรูปพรหมชั้นเนวสัญญานาสัญญายตนะ เพราะบรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ชั้งเป็นอรูปฌานที่ ๔
เห็นแต่โกณฑัญญะอีกผู้เดียวเท่านั้น ที่จะเป็นผู้สมควรแก่ความเป็นปฐมสาวก ซึ่งขณะนั้นกำลังบำเพ็ญเพียรอยู่กับหมู่คณะจำนวน ๕ รูปด้วยกัน ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน พระองค์จึงเสด็จไปโปรดในวันเพ็ญเดือน ๘ ด้วยปฐมเทศนา ชี่อว่า "ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร"
