โหลหนึ่งก็ถึง

คุณธรรมข้อที่ ๑๑ จิตแน่วแน่

เรื่องที่ ๑

สมาธิ เพชฌฆาต

       อยากรู้ว่าการมีจิตแน่วแน่ มีสมาธิเป็นอย่างไร ลองฟังอุปมาของพระพุทธเจ้าท่านเปรียบ เรื่อง จิตในสมาธิเหมือนชายคนหนึ่งต้องแบกถังใส่น้ำมันจนเต็ม ต้องเดินไปตามทางที่กำหนด ข้างซ้ายมือมีฝูงชนแลดูวุ่นวายๆ จ้อกแจ้ก จอแจ ทางขวามือก็มีผู้หญิงนางงามจำนวนมากคอยส่งยิ้มให้อยู่ แต่ข้างหลังปรากฏว่ามีเพชฌฆาต ถือดาบคมยาวเดินตามมาติดๆ ข้อตกลงคือว่า ถ้าน้ำมันหกกระฉอกแม้แต่หยดเดียว เพชฌฆาตที่เดินตามหลังจะตัดหัว ผู้ชายคนนี้มีหน้าที่ต้องเดินไปอย่างสงบ สนใจผู้หญิงก็ไม่ได้ สนใจฝูงชนก็ไม่ได้ต้องเดินไปด้วยความระวังไม่ให้น้ำมันหก นี่ก็จะเป็นความระมัดระวังของคนทำสมาธิ

      อาตมาจะขอเพิ่มเติมจากในพระสูตรว่า ลองคิดดูสิว่าจิตใจของเรา มันจะอยู่ที่ไหน จิตไม่อยู่ที่ไหน ก็แน่นอนคงไม่ได้อยู่ข้างทางทั้งสองข้าง แต่ถ้าจิตใจ คือ อยู่ที่หม้อน้ำมันอย่างเดียวมันก็ไม่ใช่เพราะว่าสายตายังต้องดูทางเดินด้วย จิตใจเราจะอยู่กับหม้อน้ำมันเสียส่วนใหญ่ แต่จะสังเกตว่าเราก็จะต้องมองเป็นระยะๆ ว่าเส้นทางเป็นอย่างไรบ้าง ปลอดภัยไหม เป็นหลุมเป็นบ่อไหม ในระหว่างการทำสมาธิ จิตใจจดจ่ออยู่กับหม้อน้ำมันเปรียบเหมือนกับ สติ ส่วนการที่ดูทางเดินเป็นระยะๆ เหมือน สัมปชัญญะ คือ เป็นการควบคุมอีกชั้นหนึ่ง ที่จะช่วยให้เราดำเนินสติให้ได้ผล