มหานิกาย เป็นชื่อเรียกคณะสงฆ์ไทยดั้งเดิมที่สืบเชื้อสายมาแต่สมัยสุโขทัย เรียกเต็มว่า คณะมหานิกาย เป็นคู่กับ คณะธรรมยุต
มหานิกาย เป็นชื่อเรียกในภายหลัง คือ เมื่อมีการตั้งคณะสงฆ์ใหม่ที่เรียกว่าคณะธรรมยุตขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๓ ชื่อมหานิกายหรือคณะมหานิกายจึงเกิดขึ้นแต่บัดนี้
มหานิกาย เป็นคณะสงฆ์ส่วนใหญ่ของประเทศ มีจำนวนพระภิกษุสามเณรและวัดมากกว่า จึงเรียกว่า มหานิกาย ซึ่งหมายถึงหมู่ใหญ่ คณะใหญ่
