ตอนที่ ๑๐
กำเนิดพระโพธิสัตว์
ประเภทของพระโพธิสัตว์
๑. อนิยตโพธิสัตว์ คือ พระโพธิสัตว์ที่ยังไม่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าองค์ก่อน จึงยังไม่แน่ว่าจะได้เป็นพระพุทธเจ้า เป็นเพียงแต่ตั้งใจจะสร้างบารมีเพื่อเป็นพระพุทธเจ้าเท่านั้น ถึงแม้จะมีน้ำใจเด็ดเดี่ยว ปรารถนามาเป็นเวลาช้านานหลายอสงไขยแล้วก็ตาม
๒. นิยตโพธิสัตว์ คือ พระโพธิสัตว์ที่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าองค์ก่อนแล้ว ย่อมเที่ยงแท้แน่นอนว่าจะได้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งการจะได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้านั้น ต้องประกอบด้วย ธรรมสโมธาน ๘ ประการ ดังนี้ คือ
๑. เกิดเป็นมนุษย์
๒. เกิดเป็นเพศขาย
๓. มีอุปนิสัยแห่งพระอรหัตในขันธสันดานอย่างแก่กล้า
๔. ได้พบพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้บำเพ็ญกุศลใหญ่ แล้วตั้งความปรารถนาเฉพาะพระพักตร์ของพระบรมศาสดา
๕. เป็นนักบวชในพระพุทธศาสนา หรือภายนอกพระพุทธศาสนาอย่างใดอย่างหนึ่ง
๖. มีคุณวิเศษ คือ อภิญญา สมาบัติ อันเชี่ยวชาญ เกินคนธรรมดาสามัญ
๗. ได้เคยบำเพ็ญมหาบริจาค เคยเอาชีวิตเข้าแลกกับพระโพธิญาณมาก่อน
๘. มีความรักและพอใจในพุทธภูมิเป็นกำลัง มิได้ย่นย่อต่ออุปสรรค แม้จะให้ทนอยู่ในนรกอย่างทุกข์ทรมานแสนสาหัสตลอด ๔ อสงไขย แสนมหากัป เพื่อแลกกับพระสัมมาสัมโพธิญาณ ก็สมัครใจไม่หวาดหวั่น
สถานที่ประชุมรวมของเหล่าพระโพธิสัตว์
ในระหว่างการบำเพ็ญบารมีของเหล่าพระโพธิสัตว์เพื่อจะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ท่านมีที่พักระหว่างทาง อันเป็นสถานที่ประชุมรวมกัน คือ สวรรค์ชั้นดุสิต หรือดุสิตบุรี ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นที่ ๔ ในจำนวน ๖ ชั้น
โครงสร้างของสวรรค์ชั้นดุสิตนี้ มีวิมานของท้าวสันตดุสิต ซึ่งเป็นผู้ปกครองภพ อยู่ ณ ศูนย์กลางของสวรรค์ บนสวรรค์แบ่งพื้นที่ออกเป็น ๔ เขต วนโดยรอบวิมานของท้าวสันตดุสิต ดังนี้
เขตที่ ๑ เป็นที่อยู่ของพระอริยเจ้า ได้แก่ พระโสดาบัน พระสกิทาคามี
เขตที่ ๒ เป็นที่อยู่ของนิยตโพธิสัตว์
เขตที่ ๓ เป็นที่อยู่ของอนิยตโพธิสัตว์
เขตที่ ๔ เป็นที่อยู่ของผู้ที่สั่งสมบุญกุศลไว้มากโดยทั่วไป และมีกำลังบุญมากพอที่จะได้อยู่บนสวรรค์ชั้นดุสิตนี้
เหตุที่สวรรค์ชั้นดุสิตเป็นที่ประชุมรวมของเหล่าพระโพธิสัตว์
สวรรค์ชั้นดุสิต มีความพิเศษ คือ เป็นที่อยู่ของเหล่าพระโพธิสัตว์ ที่จะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในอนาคตจำนวนมาก และยังเป็นที่อยู่ของเหล่าเทพบุตรที่สร้างบารมีเพื่อความเป็นพระสาวก ที่จะติดตามพระโพธิสัตว์ลงมาตรัสรู้ในอนาคต ท่านเหล่านี้ล้วนตั้งความปรารถนาที่จะได้มาบังเกิดบนสวรรค์ชั้นดุสิต ทั้งที่ความจริงแล้วท่านเหล่านี้ มีกำลังบุญบารมีที่สั่งสมมามาก ปรารถนาจะไปบังเกิดในสวรรค์ชั้นใดก็ได้ แต่ที่ท่านเลือกสวรรค์ชั้นนี้ มีเหตุ ๓ ประการ คือ
๑. อายุทิพย์ของเทวดาบนสวรรค์ชั้นดุสิตนี้ ไม่มากเกินไป และไม่น้อยเกินไป พอเหมาะพอดีสำหรับการเสวยทิพยสมบัติ จากนั้นก็จะต้องจุติลงมาสร้างบารมีต่อ
๒. พระโพธิสัตว์สามารถจุติลงมาเกิดได้ตามที่ใจปรารถนา หมายความว่า โดยปกติแล้วเทวดาจะมีเหตุแห่งการจุติได้หลายประการ เช่น หมดบุญ หมดอายุขัย จุติเพราะความโกรธ เป็นต้น แต่พระโพธิสัตว์ทั้งหลายในสวรรค์ชั้นดุสิตนี้ เมื่อจะจุติลงมาสร้างบารมี หรือจะมาบังเกิดเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็จะนั่งทำสมาธิแล้วอธิฐานจิต ก็สามารถดับวูบลงมาเกิดได้ สิ่งนี้เป็นสิ่งที่อยู่เหนือกฎเกณฑ์ธรรมชาติ
๓. พระโพธิสัตว์ได้สนทนาธรรมตามอัธยาศัยของเหล่าบัณฑิตทั้งหลาย เนื่องจากสวรรค์ชั้นนี้มีแต่บัณฑิต มีแต่พระโพธิสัตว์ที่มีอัธยาศัยคล้ายคลึงกัน ในการที่จะฝึกฝนตนเอง และรื้อสัตว์ขนสัตว์ไปสู่ฝั่งพระนิพพาน เมื่อมาประชุมกัน ก็จะได้สนทนาธรรมกันในเรื่องเหล่านี้ ซึ่งจะนำความปลาบปลื้มใจมาสู่ผู้ที่ได้สนทนา
