การเจริญเทวตานุสติเพื่อให้เข้าถึงพระธรรมกาย
ในคัมภีร์วิสุทธิมรรคกล่าวไว้ว่า เมื่อเจริญเทวตานุสติอย่างที่ได้อธิบายมานี้ ทำให้ถึงเพียง “ อุปจารสมาธิ” แต่ในวิธีการปฏิบัติเพื่อให้เข้าถึงพระธรรมกาย เมื่อปฏิบัติจริงๆ แล้ว สามารถไปถึงเลยกว่า “ อุปจารสมาธิ” ได้ โดยปฏิบัติดังนี้
วิธีแรก เมื่อระลึกถึงกุศลกรรมของตน โดยเปรียบเทียบกับเทวดาพรหมทั้งหลายที่บริบูรณ์ด้วยสัปปุริสรัตนะ 7 อย่าง และสัทธรรม 7 ประการ จนใจเริ่มสงบจากอกุศลกรรม ทั้งหลาย ให้วางใจนิ่งๆ ที่ศูนย์กลางกายอย่างต่อเนื่อง จนนิวรณ์ทั้งหมดสงบระงับราบคาบ ใจก็จะรวมตกศูนย์เข้าไปถึง “ ดวงปฐมมรรค” ภายในได้
วิธีที่สอง ระลึกถึงบุคคลผู้มีคุณธรรมเหมือนเทวดาทั้งหลาย ที่บริบูรณ์ด้วยสัปปุริสรัตนะ 7 อย่าง และสัทธรรม 7 ประการ อาทิ กษัตริย์ผู้ทรงธรรม (ได้ชื่อว่า สมมุติเทพ), บิดา มารดาของตน (ได้ชื่อว่า ปุรพเทพ), พระอรหันต์ (ได้ชื่อว่า วิสุทธิเทพ) เป็นต้น โดยให้น้อมภาพของท่านเหล่านั้นมาเป็นนิมิตไว้ที่ศูนย์กลางกาย พร้อมกับนึกถึงคุณธรรมของท่าน ทั้งหลายเป็นอารมณ์ พร้อมบริกรรมว่า “ เทวตา เทวตา” หรือ “ เทวดา เทวดา” จนปรากฏเห็นชัดเป็น “ อุคคหนิมิต” และกลั่นตัวใสเป็น “ ปฏิภาคนิมิต” ในที่สุดใจก็จะรวมตกศูนย์เข้าถึง “ ดวงปฐมมรรค”
------------------------------------------------------------------------
สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี