ขั้นแห่งความสำเร็จของการระลึกถึงความตาย
เมื่อนักปฏิบัติระลึกถึงความตายอย่างใดอย่างหนึ่งใน 8 อย่างดังกล่าวมานี้ ขั้นแห่งความสำเร็จ คือ ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตาย ที่เรียกว่า มรณสัญญา ก็จะเกิดขึ้นเป็นลำดับขั้น มี 8 ประการ คือ
1.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่า ชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ประมาณแค่วันหนึ่งกับคืนหนึ่ง (คือ 24 ชั่วโมง) เท่านั้น
2.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่า ชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ประมาณแค่วันหนึ่ง (คือ 12 ชั่วโมง) เท่านั้น
3.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่า ชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ประมาณเพียงครึ่งวัน (คือ 6 ชั่วโมง) เท่านั้น
4.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่า ชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ชั่วเวลากินข้าวอิ่มหนึ่งเท่านั้น
5.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่าชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ชั่วครึ่งเวลา กินข้าวอิ่มหนึ่งเท่านั้น
6.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่าชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ชั่วเวลากินข้าวได้เพียง 4 หรือ 5 คำเท่านั้น
7.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่าชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ชั่วเวลาเคี้ยวข้าวคำหนึ่งเท่านั้น
8.ความรู้สึกที่เกี่ยวกับความตายได้เกิดขึ้นว่า ชีวิตของเรานี้จะมีอยู่ต่อไปได้อีก ชั่วระยะเวลาหายใจเข้าออกเท่านั้น
ผู้ที่เจริญมรณานุสติเห็นว่า ชีวิตสิ้นสุดที่ความตาย ก็จะคิดว่า ขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ควรจะดำเนินชีวิตอย่างไรจึงจะไม่ประมาท พระพุทธองค์ทรงสรรเสริญผู้ที่เจริญมรณานุสติ หรือระลึกถึงความตายทุกลมหายใจเข้าออกว่า เป็นผู้ไม่ประมาท จะเป็นผู้สิ้นกิเลสอาสวะได้เร็วไว ซึ่งการพิจารณาความตายจนกระทั่งบรรลุอรหัตผลได้นั้น แสดงว่าเป็นการพิจารณาในศูนย์กลางกาย ดังจะกล่าวในหัวข้อต่อไป
------------------------------------------------------------------------
สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี
