ความลำบากในการเจริญกายคตาสติกัมมัฏฐาน
ในบรรดากัมมัฏฐาน 40 นั้น อนุสติ 10 พรหมวิหาร 4 ทำการปฏิบัติลำบากมากกว่ากัมมัฏฐานอื่นๆ ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ผู้ปฏิบัติจะต้องทำการศึกษาให้เข้าใจเป็นอย่างดีเสียก่อน จึงจะลงมือปฏิบัติได้ มิฉะนั้นก็จะปฏิบัติไม่ถูก
สำหรับการเจริญกายคตาสตินี้ยิ่งลำบากมาก กล่าวคือ ผู้ปฏิบัติจะต้องศึกษาวิธีการเจริญกายคตาสติกัมมัฏฐานตามนัยอุคคหโกสัลละ 7 ประการ เช่นเดียวกับนักศึกษาทั้งหลายที่กำลังศึกษาพระปริยัติธรรมในสำนักของพระอาจารย์ บางท่านเมื่อได้ศึกษาจบตามนัยอุคคห-โกสัลละ 7 ประการแล้ว นิมิต 3 อย่างใดอย่างหนึ่งมิได้ปรากฏเลย ต่อเมื่อทำการปฏิบัติพิจารณา โดยส่วนเดียว ตามนัยมนสิการโกสัลละ 10 ประการต่อไปแล้ว จึงจะได้นิมิตทั้ง 3 อย่างใดอย่างหนึ่ง และได้ฌาน มรรค และผล ตามความปรารถนา
อย่างไรก็ดี แม้ว่าจะลำบากสักเพียงใดก็ตาม แต่เมื่อได้นึกถึงอานิสงส์และคำยกย่องชมเชยของพระอรรถกถาจารย์ ที่แสดงไว้ในสัมโมหวิโนทนีอรรถกถาแล้ว พุทธมามกชนก็ควรยินดีพอใจในการปฏิบัติไม่ย่อท้อ อานิสงส์และคำยกย่องชมเชยมีดังนี้
1.อิมํ กมฺมฏฺฐานํ ภาเวตฺวา อรหตฺตํ ปตฺตานํ ภิกขูนํ วา ภิกฺขูนีนํ วา อุปาสกานํ วาอุปาสิกานํ วา คณนปริจฺเฉโท นาม นตฺถิฯ
ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกาที่ได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์เพราะเจริญกายคตาสติกัมมัฏฐานนี้มีมากมาย นับจำนวนมิได้
2.โย หิ อิมํ ปฏิปตฺตึ ปฏิปชฺชติ โส ภิกขุ นาม โหติ ปฏิปนฺนโก หิ เทโว วา โหตุ มนุสฺโส วา ภิกฺขูติ สงฺขยํ คจฺฉติฯ
บุคคลใด ทำการปฏิบัติกายคตาสติกัมมัฏฐาน บุคคลนั้นได้ชื่อว่าเป็นภิกษุ เป็นความจริงดังนั้น ผู้ที่ปฏิบัติกายคตาสติกัมมัฏฐานนี้ จะเป็นเทวดาก็ตาม มนุษย์ก็ตาม ย่อมนับว่าเป็นภิกษุด้วยกันทั้งสิ้น
------------------------------------------------------------------------
สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี
