วิธีการเจริญอุปสมานุสติ
เมื่อรู้ถึงคุณของพระนิพพานด้วยใจจริงอย่างนี้แล้ว ท่านผู้ปรารถนาจะเจริญอุปสมานุสติ ควรอยู่ในที่สงัด แล้วจึงเจริญสมาธิโดยการพิจารณาคุณลักษณะของพระนิพพานตามที่ท่านแสดงไว้ในภาษาบาลีดังต่อไปนี้
ยาวตา ภิกฺขเว ธมฺมา สงฺขตา วา อสงฺขตา วา วิราโค เตสํ ธมฺมานํ อคฺ คมกฺขายติ, ยทิทํ มทนิมฺมทโน,ปิปาสวินโย, อาลยสมุคฺฆาโต, วฏฺฏปจฺเฉ โท, ตณฺหกฺขโย, วิราโค, นิโรโธ, นิพพานํ ฯ
“ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรมเหล่าใดที่ถูกปรุงแต่งและไม่ถูกปรุงแต่งด้วยปัจจัยมีอยู่ ในบรรดาสังขตะอสังขตะทั้ง 2 อย่างนี้ ธรรมใดเป็นสภาพที่ย่ำยีความมัวเมาต่างๆ บรรเทาเสียซึ่งความกระหายในกามคุณอารมณ์ ถอนเสียซึ่งความอาลัยในกามคุณอารมณ์ ตัดเสียซึ่งการเวียนไปในวัฏฏะทั้ง 3 เป็นที่สิ้นสุดแห่งตัณหา ปราศจากราคะ เป็นที่ดับแห่งตัณหา และพ้นจากตัณหาอันเป็นเครื่องร้อยรัด คือ พระนิพพาน นี้แหละ ตถาคตพึงกล่าวว่าเป็นธรรม อันประเสริฐยอดยิ่งอยู่ดังนี้”
ระลึกอย่างนี้เรื่อยๆ ไป ในการระลึกนั้น ผู้ปฏิบัติจะใช้ภาษาบาลีระลึกก็ได้ หรือภาษาไทยตามที่ได้แปลไว้นั้นก็ได้ ระลึกในคุณทั้ง 8 หรือ 29 ประการ มี มทนิมฺมทโน เป็นต้นดังนี้ก็ได้ ความสำคัญยิ่งอยู่ที่ผู้ระลึกจะต้องรู้อย่างถูกต้องถึงความหมายของคุณนั้นๆ ไปด้วย
-----------------------------------------------------------------------------
สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี