บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ
เรื่อง : พระมหาเสถียร สุวณฺณฐิโต ป.ธ. ๙ / พระมหาวิริยะ ธมฺมสารี ป.ธ. ๙ /
ภาพประกอบ : กองพุทธศิลป์
สีลมัย
รักษาศีล รักษาฟรี ไม่เสียสตางค์
เรารักษาศีลห้าแล้ว ได้เหตุ ๓ ประการ คือ เราเป็นผู้ที่มีอายุยืนนาน มีโภคสมบัติมาก มีปัญญาคมกล้า เรามีความเพียร รักษาศีลห้าไว้ดีแล้ว จึงพ้นจากเครื่องผูกทั้งปวงได้ เรารักษาศีลห้าแล้วไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผลแห่งการรักษาศีลนั้น
ศีล หมายถึง การรักษากายและวาจา ให้เรียบร้อย ศีล แปลว่า ปกติ คือ ทำกายและวาจาให้เป็นปกติ ไม่ทำความเดือดร้อนให้แก่ผู้ใด ศีล แปลว่า เย็น คือ ทำให้คนเยือกเย็นทั้งกายและใจ ไม่ต้องเดือดร้อนเพราะขาดศีล ศีล แปลว่า เกษม คือ ปลอดภัย ทำให้เบากายเบาใจ ไม่มี เวรมีภัย กับใคร
การรักษาศีลต้องมีเจตนาจึงจะเป็นศีลได้ ต้องสมาทานและตั้งใจรักษาจึงจะเป็นบุญที่เกิดจากการรักษาศีล ถ้าไม่มีเจตนาจะงดเว้นหรือจะรักษาศีลแล้ว แม้ผู้นั้นไม่ทำความชั่ว เช่น ไม่ฆ่าสัตว์หรือไม่ลักทรัพย์ หรือเหมือนเด็กที่นอนแบเบาะ แม้ไม่ทำชั่วก็ไม่ถือว่ารักษาศีล เพราะไม่มีเจตนาจะ งดเว้น วัว ควาย แม้มันไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ก็ไม่ถือว่ารักษาศีล เพราะไม่มีเจตนาจะงดเว้น ดังนั้น การที่จะมีศีลได้ก็ต้องมีเจตนาที่จะงดเว้นจากโทษนั้น ๆ
อานิสงส์ของศีล
ศีลมีอานิสงส์มาก เช่น ทำให้เป็นที่เคารพรักของคนทั้งหลาย อยู่ในสังคมอย่างสงบสุข ไม่ก่อเวรก่อภัยต่อผู้ใด ทำให้เป็นคนสง่างาม มีผิวพรรณผ่องใส เป็นต้น แต่กล่าวโดยสรุป อานิสงส์ของศีล มี ๓ อย่าง ดังคำบาลีที่พระสงฆ์ให้พรว่า
๑. สีเลน สุคตึ ยนฺติ บุคคลจะไปสู่สุคติได้ก็เพราะศีล
๒. สีเลน โภคสมฺปทา บุคคลจะได้โภคทรัพย์สมบัติก็เพราะศีล
๓. สีเลน นิพฺพุตึ ยนฺติ บุคคลจะดับทุกข์ดับความเดือดร้อนจนเข้าถึงพระนิพพานได้ก็ เพราะศีล
เพราะฉะนั้น บุคคลใดรักษาศีลให้บริสุทธิ์ ย่อมได้รับอานิสงส์ ๓ ข้อ ดังกล่าวข้างต้น
ผู้มีศีลบริสุทธิ์แสดงถึงจิตใจที่งดงาม มีความสุข สดชื่นเบิกบาน อาจหาญร่าเริงอยู่ เป็นนิจ ไม่มีความกังวลหรือความคิดเบียดเบียน ผู้อื่น มนุษย์และเทวดาต่างก็ชื่นชม จะอยู่ในสายตาของชาวสวรรค์ อีกทั้งยังได้ชื่อว่าให้ความปลอดภัยแก่ชีวิตและทรัพย์สินของผู้อื่น ไม่ทำให้ใครเดือดร้อน เป็นผู้มีวาจาที่น่าเชื่อถือ เพราะพูดแต่คำจริง มีประโยชน์ ฟังแล้วเป็นมงคลแก่โสตประสาท เป็นผู้ไม่ดื่มสุรายาเสพติด ไม่เอาควันพิษเข้าปอด หรือเอาน้ำไม่บริสุทธิ์เข้าสู่ร่างกาย
ผู้รักษาศีลนอกจากจะได้สมบัติในเมืองมนุษย์แล้ว ยังสร้างบันไดก้าวสู่สวรรค์ ทำที่พึ่ง ในโลกหน้าให้แก่ตัวเอง พระอริยเจ้าจึงสรรเสริญศีล ว่าเป็นประดุจมารดาแห่งคุณธรรมทุกอย่าง ถ้าบุคคลรักษาศีลไม่บริสุทธิ์ คุณธรรมอย่างอื่นก็เจริญงอกงามได้ยาก ผู้ปรารถนาสวรรค์สมบัติและมีมรรค ผล นิพพาน เป็นแก่นสาร ต้องเริ่มจากการสมาทาน รักษาศีลให้บริสุทธิ์
ย้อนไปในยุคของพระอโนมทัสสีพุทธเจ้า ทุกวันจะมีสาธุชนเดินทางไปฟังธรรมที่พระวิหาร และพากันสร้างบุญเป็นหมู่เป็นคณะ ในยุคนั้นมีชายยากจนคนหนึ่ง มีชีวิตอยู่อย่างแร้นแค้น หาเช้ากินค่ำ ต้องทำงานรับจ้างเลี้ยงชีวิต เมื่อได้ฟังธรรมแล้ว เกิดจิตเลื่อมใส อยากหาโอกาสถวายสังฆทานบ้าง ชายหนุ่มพยายามเจียดอาหารที่ไม่ประณีตของตัวเองให้ทานตามวาระต่าง ๆ เสมอ วันหนึ่ง เขาคิดว่า เราใช้ชีวิตทำงานรับจ้างไปวัน ๆ ทรัพย์จะทำทานก็ไม่มี มีแต่อาหารที่ไม่ประณีตเล็ก ๆ น้อย ๆ เท่านั้น เราควรจะหาวิธีสร้างบุญอื่น เพิ่มเติมให้มากกว่านี้
เนื่องจากท่านเป็นผู้เห็นภัยในวัฏสงสาร คิดดังนี้แล้ว จึงเข้าไปสนทนาธรรมกับพระนิสภเถระ กราบเรียนถามว่าทำอย่างไรตนเองจึงจะได้มีบุญมาก ๆ พระเถระก็ชวนให้ออกบวช เพราะเป็นทางตรงสู่การบรรลุมรรค ผล นิพพาน ใจจริงของท่านนั้นอยากจะบวช แต่ไม่สามารถทำได้ เพราะมีภาระครอบครัว จึงขอตั้งใจสมาทานศีลห้ากับ พระเถระ พระเถระได้ให้โอวาทว่า การรักษาศีล มีอานิสงส์ยิ่งใหญ่ไพศาล สามารถปิดประตูอบายภูมิ เปิดประตูสวรรค์และนิพพานได้ ขอให้โยมตั้งใจรักษาศีลให้ดี อย่าให้ขาด อย่าให้ด่างพร้อย จะได้เป็นบุญใหญ่ติดตัวไปทุกภพทุกชาติ
ตั้งแต่นั้นมา แม้ว่าจะต้องทำงานรับจ้างเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าเพียงใดก็ตาม ท่านจะนึกถึงศีลที่ได้ประคองรักษาอย่างบริสุทธิ์ผุดผ่อง จนเวลาล่วงมาถึงหนึ่งแสนปี เมื่อวาระสุดท้ายแห่งชีวิต มาถึง ท่านก็ได้ระลึกถึงศีลของตนเอง ทำให้เกิดมหาปีติว่า ศีลที่เราสมาทานและได้รักษาอย่างบริสุทธิ์บริบูรณ์ แม้นอนอยู่บนเตียงคนป่วย เราก็มีใจชื่นบาน ไม่หวั่นไหวต่อมรณภัยเลย
เทวดาที่อยู่บนสวรรค์ทั้งหกชั้นต่างมา อัญเชิญท่านให้ไปบังเกิดในชั้นของตน แต่ท่านยังมีความผูกพันกับครอบครัว จึงเลือกไปเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ด้วยอานุภาพบุญที่เกิดจากการรักษาศีล ๕ อย่างดีแล้วนั้น ส่งผลให้ท่านมีความสุขอยู่ในสุคติสวรรค์ยาวนานมาก ได้เกิดเป็นท้าวสักกะ ๓๐ ครั้ง เกิดเป็นพระเจ้าจักรพรรดิผู้สมบูรณ์ด้วยสมบัติจักรพรรดิตักไม่พร่องถึง ๗๕ ครั้ง และได้เป็นพระราชาประเทศราช เป็นเศรษฐี มหาเศรษฐี อีกนับชาติไม่ถ้วน
หลังจากเสวยสุขใน ๒ ภพภูมิยาวนานแล้ว ท่านได้มาบังเกิดในสมัยของพระพุทธเจ้าของเรา ในตระกูลพราหมณ์ที่มั่งคั่ง ร่ำรวย สมบูรณ์ด้วยมนุษย์สมบัติ เป็นตระกูลที่มีชื่อเสียงในเมืองเวสาลี ท่านเป็นที่รักของมารดา บิดา และหมู่ญาติ ทั้งหลาย จนกระทั่งอายุได้ ๕ ขวบ บุญในตัวก็ ตักเตือนท่านให้แสวงหาสาระที่แท้จริงของชีวิต
วันหนึ่ง เป็นช่วงเข้าพรรษา แม้มารดาบิดาอยู่ในวรรณะพราหมณ์ แต่ท่านก็มีความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ได้พาลูกน้อยสุดที่รักไปที่พระวิหาร ด้วยความคิดว่า จะปลูกฝังคุณธรรมในพระพุทธศาสนาให้กับลูกน้อยตั้งแต่ยังเยาว์วัย ในขณะที่มารดาบิดานั่งรับศีลจากพระเถระรูปหนึ่ง หนูน้อยก็ได้สมาทานศีลนั้นด้วย ด้วยอานุภาพบุญที่ท่านได้รักษาศีลมาอย่างดีตลอดแสนปีใน อดีตชาติ ทำให้ท่านระลึกถึงศีลอันบริสุทธิ์ของตนเองได้ แล้วยังสามารถทำความบริสุทธิ์เข้าสู่ภายในไปตามลำดับ จนกระทั่งบรรลุอรหัตผล ณ ที่ตรงนั้นเอง
พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบเรื่องราวของอรหันต์ ๕ ขวบ ด้วยพุทธานุภาพ ได้ตรัสเรียก หนูน้อยให้เข้ามาหา และทรงประกาศคุณของ พระอรหันต์วัย ๕ ขวบท่ามกลางพระอริยสาวกและพุทธบริษัททั้งหลาย แล้วพระองค์ก็ประทานอุปสมบทให้เป็นกรณีพิเศษ เรื่องราวของพระเถระน้อยผู้บรรลุอรหัตผลตั้งแต่เยาว์วัยนี้ ได้แพร่ขยายขจรขจายไปทั่ว ทำให้สาธุชนทั้งหลายต่างปลื้มปีติและเชื่อมั่นในผลแห่งบุญมากยิ่งขึ้น ก่อให้เกิดกระแสแห่งการทำความดี ต่างพากันตั้งใจรักษาศีลให้บริสุทธิ์ และเกิดกำลังใจในการสร้างบารมียิ่ง ๆ ขึ้นไป
พระเถระผู้ทรงคุณวิเศษได้ย้อนระลึก ดูบุพกรรมของตนเอง ก็ปลื้มอกปลื้มใจ ถึงกับประกาศอานิสงส์แห่งการรักษาศีลของท่าน ให้ทุกคนมั่นใจว่า ด้วยอานุภาพแห่งศีลที่รักษาอย่างดีแล้ว ทำให้เราไม่เคยไปสู่ทุคติเลย มีแต่ ท่องเที่ยวอยู่ใน ๒ ภูมิ คือ มนุษย์และเทวโลกเท่านั้น และมหาสมบัติทั้งหลายที่เป็นโลกียะ และอริยะได้บังเกิดขึ้นกับเราแล้ว เราจะเห็นว่า บุญที่เกิดจากการรักษาศีลให้บริสุทธิ์ จะฉุดดึง ทั้งมหาสมบัติ ทั้งทางโลก และทางธรรมมาให้ ทางโลกก็จะได้โลกิยทรัพย์ ทางธรรมจะได้บรรลุมรรค ผลนิพพาน ศีลที่เราสมาทานจะเป็นเครื่องนำออกจากทุกข์ นำความสุขที่เป็นบรมสุขให้บังเกิดขึ้น ฉะนั้น ขอให้ทุกท่านตั้งใจมั่นว่า จะรักษาศีลให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต เพื่อจะได้มีแต่ความสุข ความเจริญรุ่งเรืองตลอดไป ทุกภพทุกชาติตราบกระทั่งถึงที่สุดแห่งธรรม
จงยอมสละทรัพย์เพื่อรักษาอวัยวะ
พึงสละอวัยวะเพื่อรักษาชีวิต
พึงสละทั้งอวัยวะ ทรัพย์ และชีวิต
เพื่อรักษาศีลเอาไว้
(มหาสุตโสมชาดก)
